सूचनाको शक्ति - The Power Of Information

        

युद्ध अन्त्य गर्न पुटिनले राखे दुई शर्त, के भन्छ युक्रेन ?

रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले युक्रेनसँगको युद्ध अन्त्यका लागि शान्ति वार्ता सुरु गर्न दुई शर्त अघि सारेका छन् । युक्रेनले डोनेट्स्क, लुहान्स्क, खेरसन र जापोरोज्यबाट आफ्ना सेना फिर्ता गर्नुपर्ने पुटिनको पहिलो शर्त छ । दोस्रो, चाहिँ युक्रेनले उत्तर एटलान्टिक सन्धि संगठन नेटोमा सामेल नहुने कुरा विश्वस्त बनाउनुपर्नेछ ।

शनिबार ९० देशका प्रतिनिधिहरूको सम्मेलन स्विट्जरल्याण्डमा चलिरहेका बेला युक्रेन युद्ध रोक्नका लागि पुटिनले दुई सर्त सार्वजनिक गरेका हुन् । सम्मेलनमा युक्रेनका लागि शान्तिको बाटोबारे छलफल हुने बताइएको छ । यसका लागि रुसलाई निम्तो दिइएको छैन । तर, युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्की सहभागी हुँदैछन् ।

रुसी विदेश मन्त्रालयका नेताहरुसँगको भेटमा पुटिनले भने, ‘युक्रेनले डोनेस्क, लुहान्स्क, खेर्सन र जापोरोज्यबाट आफ्ना सेना फिर्ता गर्ने र नाटोमा सामेल नहुने बित्तिकै रुसी सेना त्यहाँबाट पछि हट्न थाल्छ ।’ पुटिनले युक्रेनले यी क्षेत्रबाट आफ्ना सेना पूर्ण रूपमा फिर्ता गर्नुपर्नेमा जोड दिएका छन् । यद्यपि ती क्षेत्रमा रूसी सेनाको कब्जा आंशिक मात्र छ ।

यससँगै पुटिनले युक्रेनले नेटोमा सामेल हुने योजना त्याग्नुपर्ने बताएका छन् । उसले आफ्नो तटस्थ, असंलग्न र आणविकमुक्त स्थितिमा फर्कनुपर्छ । युक्रेनले रूसी भाषा बोल्नेहरूको अधिकारको रक्षा गर्नुपर्छ । उसले नाजीवाद त्यागेर सैन्यकरणबाट पछि हट्नुपर्ने पुटिनको भनाइ छ । युक्रेनले आफ्नो सिमाना (भूमि)सम्बन्धी नयाँ यथार्थलाई स्वीकार गर्नुपर्ने पनि उनले बताएका थिए ।

यी सर्तहरूको उल्लेख गर्दै पुटिनले रुस–युक्रेन युद्धको शान्तिपूर्ण समाधानका लागि भएको सम्झौतालाई अन्तर्राष्ट्रिय सन्धिमा रेकर्ड गर्नुपर्ने बताएका छन् । साथै, रुसमाथि लगाइएका सबै प्रतिबन्धहरू पनि हटाउनुपर्ने पनि उनको शर्त छ । रुसी राष्ट्रपतिले युक्रेनी सेना सुरक्षित रूपमा फिर्ता हुन पाउने बाटो पनि प्रदान गर्ने वाचा गरेका छन् ।

पुटिनका सर्तहरू कत्तिको भरपर्दो छन् ?

युक्रेनका पक्षमा हुने गरी आयोजना गर्न लागिएको शान्ति सम्मेलनको एक दिनअघि मात्र पुटिनले युद्ध अन्त्य गर्ने शर्त राखेका छन् । यो शान्ति सम्मेलन शनिबार स्विट्जरल्याण्डको बर्गेनस्टकमा हुनेछ ।

शान्ति सम्मेलनमा ९२ देश र आठ संस्थाका १०० प्रतिनिधि सहभागी हुने स्वीस सरकारले जनाएको छ । तर, यसमा रुसी प्रतिनिधिलाई निमन्त्रणा गरिएको छैन । चीन, ब्राजिल र साउदी अरबका प्रतिनिधिले सम्मेलनमा भाग लिन अस्वीकार गरेका छन् ।

खाद्य सुरक्षा, आणविक विकिरण र सुरक्षाका साथै मानवीय मुद्दाहरूसँग सम्बन्धित मुद्दामा सम्मेलनले घोषणापत्र जारी गर्न सक्नेछ । यसमा युक्रेनी बालबालिकासहित सबै युक्रेनी बन्दीहरू र कैद गरिएका युक्रेनीहरूको रिहाई समावेश छ । सम्मेलनमा भएका निर्णयहरू मध्यस्थकर्तामार्फत रुसलाई जानकारी गराइनेछ ।

सम्मेलनको योजना अनुसार यी मध्यस्थकर्ताहरूले रुस र युक्रेनबीच मध्यस्थता गर्नेछन् । यसअघि पनि यस्ता वार्तामा सहमति भइसकेको छ । उदाहरणका लागि, युक्रेनबाट अन्न निर्यात गर्न अनुमति दिन ‘ग्रेन कोरिडोर’ सिर्जना गरिएको थियो । तर, युद्ध रोक्ने पुटिनको भनाइले शान्ति सम्मेलनको एजेण्डामा कुनै परिवर्तन ल्याउने वा नदिने भन्ने अझै निश्चित छैन ।

जेनेल्स्कीले पुटिनको प्रस्तावमा के भने ?

युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीले पुटिनको युद्धविराम प्रस्तावलाई अल्टिमेटम भनेका छन्, जसलाई विश्वास गर्न नसकिने उनको भनाइ छ । जेलेन्स्कीले आफूले बुझेसम्म युद्धविरामसँग सम्बन्धित शर्तहरू स्वीकार गरे पनि पुटिनले सैन्य आक्रमण रोक्ने छैनन् । उनले पुटिनका यी सन्देश तथा शर्तहरू हिटलरले प्रयोग गरेको सन्देशसँग मिल्दोजुल्दो रहेको बताए ।

यो घटना भएको १०० वर्ष पनि बितेको छैन । जेलेन्स्कीले भने, ‘हिटलरले मलाई चेकोस्लोभाकियाको एक भाग दिनुहोस् र म युद्ध अन्त्य गर्छु भन्थे । त्यो पूर्ण झुट थियो । यसपछि हिटलरले पोल्यान्डको एक हिस्सा मागे । तर यसपछि पनि हिटलरले सम्पूर्ण युरोपमा आफ्नो नियन्त्रण कायम राखेका थिए ।’ पुटिनका शर्त पनि हिटलरका जस्तै भएको उनको भनाई छ ।

नेटोका सेक्रेटरी जनरल जेन्स स्टोल्टेनबर्गका अनुसार पुटिनले यसअघि पनि यस्ता अभिव्यक्ति दिँदै आएका थिए । पुटिनको पछिल्लो भनाइमा कुनै नयाँ कुरा छैन । युक्रेनी विदेश मन्त्रालयको विज्ञप्तिमा पनि यस्तै भनिएको छ । यसबाहेक, उनीहरूले पुटिनको घोषणाको समय पनि याद गरेका छन् ।

मन्त्रालयका अनुसार, ‘स्विट्जरल्यान्डमा शान्ति शिखर सम्मेलनको पूर्वसन्ध्यामा पुटिनको एउटै लक्ष्य छ, यस शिखर सम्मेलनमा विश्वभरका नेता र देशहरूलाई सहभागी हुनबाट रोक्नु ।’ पुटिनको भनाइले शिखर सम्मेलनको एक दिनअघि आएको तथ्यले रुस वास्तविक शान्तिसँग डराएको देखाएको स्टोल्टेनबर्ग बताउँछन् ।

युक्रेनी राष्ट्रपतिको कार्यालयका प्रमुख सल्लाहकार मिखाइल पोडोलियोकले रूसी राष्ट्रपतिले राखेका सर्तहरूलाई ‘आक्रमणको मानक सेट’ भनेका छन् । उनले उनको कुरा अन्तर्राष्ट्रिय कानूनको लागि अत्यन्त आपत्तिजनक छ । यसले रूसी नेतृत्वको अवस्थाको वास्तविकता मूल्याङ्कन गर्न असमर्थता देखाउँछ । युक्रेनका पश्चिमी सहयोगीहरूले पुटिनको प्रस्तावको आलोचना गरेका छन् ।

नाटोका महासचिव जेन्स स्टोल्टनबर्गले युक्रेनले युक्रेनी भूमिबाट आफ्ना सेना फिर्ता गर्नुपर्ने आवश्यकता नभएको तर रुसले युक्रेनी भूमिबाट आफ्ना सेना फिर्ता गर्नुपर्ने बताए । उनले पुटिनको मागलाई ‘शान्ति प्रस्ताव’को सट्टा ‘अधिक आक्रामकता’ भएको बताए । ‘यसले देखाउँछ कि रुसको लक्ष्य युक्रेनलाई नियन्त्रण गर्ने हो । यो युद्धको सुरुदेखि नै रुसको लक्ष्य हो र यो अन्तर्राष्ट्रिय कानूनको घोर उल्लङ्घन हो । त्यसैले नाटो देशहरूले युक्रेनलाई समर्थन गर्न चाहन्छन्,’ उनले भने ।

अमेरिकी रक्षामन्त्री लोयड अस्टिनले रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले युक्रेनलाई युद्ध अन्त्य गर्न आग्रह गर्ने स्थितिमा नभएको बताएका छन् । ‘पुटिनले युक्रेनलाई शान्ति प्राप्त गर्न के गर्नुपर्छ भन्न सक्ने स्थितिमा छैनन्,’ अस्टिनले ब्रसेल्सस्थित नेटो मुख्यालयमा भने । पुटिनले चाहेमा तत्कालै युद्ध अन्त्य गर्न सकिने उनको भनाइ छ ।

स्रोत : बीबीसी
प्रकाशित मिति : १ असार २०८१, शनिबार १५:४३

लोकप्रिय