प्रत्येक मानिसका शरीरमा मेरुदण्डको दुवैतर्फको मध्यभागमा करङको ठीक मुनि दुई वटा सिमी आकारको अंगहरू हुन्छन् । यिनै अंगलाई मिर्गौला भनिन्छ । मिर्गौलाले २४ घण्टामा करिब २ सय लिटर रगत छान्ने काम गर्दछ ।
यस प्रक्रियाबाट रगतमा भएका विकार वस्तु हटाउनुका साथै अत्यधिक पानीलाई पिसाबको माध्यबाट बाहिर निकाली शरीरमा पानीको मात्रामा सन्तुलन कायम गर्दछ । यही महत्वपूर्ण अंगमा देखिने रोगलाई नै मिर्गौला रोग भनेर चिनिन्छ ।
मिर्गौला ठीकसँग काम गरे नगरेको कसरी थाहा पाउने ?
- रगतमा युरिन र क्रियाटिन मात्रा हेरेर
- २४ घण्टाको पिसाब जम्मा गरि क्रियाटिन क्लियरेनस पत्ता लगाएर
- रगतमा हेमोग्लोबिन, क्याल्सियम र फस्फोरसको परीक्षण गरेर
- मिर्गौलाको हर्मोन उत्पादन सम्बन्धी जाँच गरेर
मिर्गौला रोगका कारण
- मधुमेह, उच्च रक्तचाप, युरिक एसिड, पिसाब सम्बन्धी संक्रमण, दुःखाइ कम गर्ने औषधिको अधिकतम प्रयोग गर्ने ।
- अनावश्यक एन्टीबायोटिकको प्रयोग, पिसाब नलीको बनावटका खराबी, वंशाणुगत रोग, मिर्गौलामा पत्थरी ।
मिर्गौला रोगका लक्षण
- थकाइ र कमजोरी महशुस हुनु
- छाला चिलाउनु
- राती बढी पिसाब लाग्नु
- हात गोडा सुन्निनु
- महिनावारी गडबडी
- निदाउन कठिनाइ पर्नु
- आँखा वरीपरी सुन्निनु
- मांसपेशी बाउँडिनु
- कामबासनामा कमी आउनु
- रक्तअल्पता
यी लक्ष्यणहरू अन्य अवस्थामा पनि हुन सक्छन् । यस्ता स्वास्थ्य समस्या भएमा तुरुन्तै परीक्षण गराउनु पर्दछ ।
मिर्गौला फेल भएपछिका उपचार विधि
- डायलाइसिस
- मिर्गौला प्रत्यारोपण
मिर्गौला रोगीले अपनाउनु पर्ने सावधानी
- विभिन्न किसिमका रोगबाट बच्ने खोप लगाउने ।
- रक्तचाप नियन्त्रण गर्ने ।
- रगतमा चिनीको मात्रा नियन्त्रण राख्ने ।
- समुचित खानपानमा ध्यान दिने ।
- प्रोटिनयुक्त खानेकुरा कम खाने ।
- धूमपान तथा मध्यपान नगर्ने ।
- नियमित रुपमा विज्ञहरूको सल्लाहअनुसार काम गर्ने ।
- चिकित्सकको सल्लाहविना औषधि सेवन नगर्ने ।
- मधुमेह र उच्च रक्तचापको लागि दिएको औषधि नियमित सेवन गर्ने ।
रोकथाम
- प्रत्येक ६ महिनामा एकपटक स्वास्थ्य परिक्षण गराउने ।
- अनुशासित जीवन बिताउने ।
- सन्तुलित स्वास्थ्य आहार ।
- नियमित व्यायाम
- जाँड, रक्सी, चुरोट, बिँडीजस्ता सुर्तिजन्य पदार्थ सेवन नगर्ने ।
- विभिन्न रङ तथा केमिकल हालेका खानेकुरा नखाने ।
सत्यपाटी संवाददाता । काठमाडौं