नेदरल्यान्ड्सको एम्स्टर्डमस्थित रिजक्स म्युजियममा २०० वर्ष पुरानो कन्डम प्रदर्शनमा राखिएको छ । यो कन्डम राम्रो अवस्थामा देखिन्छ । यो भेडाको एपेन्डिक्सबाट बनेको विश्वास गरिन्छ । यसमा एक भिक्षुणी र तीन पुजारीहरूको तस्वीर छ । यो दुर्लभ कलाकृति १८३० को हो र यसलाई संग्रहालयले गत वर्ष लिलामीमा किनेको थियो । यो कन्डम १९औं शताब्दीमा वेश्यावृत्ति र कामुकता सम्बन्धी प्रदर्शनीको एक हिस्सा हो ।

प्रदर्शनीमा प्रिन्ट, चित्र र तस्वीरहरू पनि समावेश छन् । रिजक्स म्युजियमकी क्युरेटर जोइस जेलेनले भनिन्, ‘जब पहिलो पटक लिलामीमा कन्डम देखेँ, तब म र मेरो एक सहकर्मी ‘हाँसेका’ थियौँ । बोली लगाएका व्यक्तिले बाहेक कसैले पनि यसमा ध्यान दिएका थिएनन् ।’ यो प्राप्त गरेपछि यसलाई पराबैंगनी प्रकाश अन्तर्गत जाँच गर्दै उक्त कन्डम प्रयोग नगरिएको पाइएको जेलेन बताउँछिन् । ‘यो एकदम राम्रो अवस्थामा थियो,’ जेलेनले थपिन् ।

कन्डम कहाँबाट आयो ?

उनले भनिन्, ‘जबदेखि यो कन्डम प्रदर्शन गरिएको छ, संग्रहालय मानिसहरूले भरिएको छ । हामीले धेरै राम्रो प्रतिक्रिया पाइरहेका छौं, युवा र वृद्ध दुवैले यसमा रुचि लिइरहेका छन् । कन्डमहरू फ्रान्सको एक आकर्षक वेश्यावृत्ति केन्द्रबाट प्राप्त विलासी ‘स्मारिका’ हो भन्ने विश्वास गरिन्छ । यी मध्ये अब दुईवटा मात्र बाँकी रहेको बताइएको छ ।’

संग्रहालयले भन्यो, ‘असामान्य वस्तुले यौन स्वास्थ्यको अँध्यारो र उज्यालो पक्षलाई त्यो युगमा देखाउँछ, जब यौन आनन्दको खोजी अनिच्छित गर्भावस्था र सिफिलिसको डरसँगै हुन्थ्यो ।’ यस कन्डममा छापिएको तस्विरमा एक भिक्षुणी बसेको देखिन्छ । उनको पोशाक खुला छ । यी भिक्षुणीले पुजारीहरूतिर औंल्याइरहेकी छिन् र तीनै जना पुजारी सधैं जस्तै उनको अगाडि उभिरहेका छन् ।

यो कन्डममा लेखिएको छ, ‘भोयाला मोन चोइस’ । जसको अर्थ ‘यो मेरो इच्छा हो ।’ संग्रहालयले कन्डममा भएको तस्वीरलाई ‘ब्रह्मचर्यको बारेमा ग्रीक मिथक, पेरिसको न्यायको प्यारोडीको रूपमा हेर्न सकिन्छ’ भनेको छ ।वास्तवमा यो पेरिस नामक ट्रोजन राजकुमारको पौराणिक कथा हो, जसले एफ्रोडाइट, हेरा र एथेनामध्ये सबैभन्दा सुन्दर देवी को हो भनेर निर्णय गर्नुपथ्र्यो ।

यस संग्रहालयले आफ्नो प्रिन्ट सङ्कलन कक्षमा ७.५ लाख प्रिन्ट, चित्र र तस्वीरहरू रहेको बताएको छ । तर, यो कन्डममा प्रिन्ट गरिएको पहिलो संग्रह हो । ‘हामी भन्न सक्छौं कि हाम्रो एक मात्र कला संग्रहालय हो जहाँ नक्कली कन्डमहरू छन्,’ जेलेनले भनिन्, “मेरो संस्था अन्य संग्रहालयहरूलाई कलाकृति ‘उधारो दिन खुला’ छ, तर कन्डम धेरै कमजोर थियो । यो नोभेम्बरको अन्त्यसम्म प्रदर्शनमा रहनेछ ।’