जब प्रेमको कुरा आउँछ, तब पनि मानिसहरूले कुनै पनि प्रकारको सीमा वा सीमाहरूमा ध्यान दिँदैनन् । वास्तवमा, प्रेममा उमेरले फरक पार्दैन, तर जब विवाहको कुरा आउँछ, समाजका धेरै नियमहरूले यसमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छन् । विशेषगरी, श्रीमान् र श्रीमती बिचको उमेरको भिन्नताको बारेमा सधैँ छलफल हुन्छ ।

हाम्रो समाजमा सामान्यतया श्रीमान् श्रीमतीभन्दा जेठो हुनुपर्छ भन्ने विश्वास गरिन्छ, तर के यो साँच्चै आवश्यक छ ? वा यो केवल पुरानो सोच हो? यसबारे विज्ञान र समाजले के भन्छ ? नेपाली समाजमा विवाहको लागि ३ देखि ५ वर्षको उमेरको भिन्नतालाई आदर्श मानिन्छ । साथै यस समीकरणमा पति पत्नीभन्दा जेठो हुनुपर्छ ।

यो विश्वास शताब्दीयौँदेखि प्रचलित छ, विशेष गरी मागी विवाहहरूमा, यसलाई धेरै ध्यानमा राखिन्छ । तर, धेरै यस्ता विवाहहरू छन् जहाँ पत्नी पतिभन्दा जेठी हुन्छिन् र ती सफल पनि भएका छन् । आजको समयमा, प्रेम विवाहको चलन बढ्दै गएको छ, जहाँ यी उमेर भिन्नताहरूलाई कम महत्त्व दिइन्छ । ठुला सहरहरूमा यो भिन्नताले अब कुनै फरक पार्दैन ।

तर अझै पनि समाजमा एउटा ठुलो वर्ग छ जसले यो सोचलाई सही मान्दछ । यदि तपाईं सोच्दै हुनुहुन्छ कि यो समाजले बनाएको नियम मात्र हो भने, त्यस्तो होइन । विज्ञानले पनि यसबारे आफ्नो राय दिन्छ । विज्ञानका अनुसार विवाहको लागि शारीरिक र मानसिक परिपक्वता दुवै महत्त्वपूर्ण हुन्छ । शारीरिक र मानसिक परिपक्वताः केटीहरू केटाहरू भन्दा चाँडै परिपक्व हुन्छन् ।

• केटीहरूमा हार्मोनल परिवर्तनहरू ७ देखि १३ वर्षको उमेरमा सुरु हुन्छन्, जबकि केटाहरूमा यो परिवर्तन ९ देखि १५ वर्षको उमेरमा हुन्छ ।
• त्यसैले, महिलाहरूको मानसिक समझ र भावनात्मक स्थिरता पुरुषहरू भन्दा पहिले विकसित हुन्छ ।

यो वैज्ञानिक तथ्यले केवल शारीरिक परिपक्वताको बारेमा मात्र कुरा गर्छ । तर हर्मोनल परिवर्तन हुने बित्तिकै विवाह गर्नुपर्छ भन्ने छैन । संसारभरका देशहरूमा यौन सम्बन्ध र विवाहको लागि न्यूनतम उमेर फरक–फरक हुन्छ । साथै, विवाह केवल शारीरिक सम्बन्धमा आधारित हुँदैन ।

यही कारणले गर्दा विवाहको उमेर वैज्ञानिक मापदण्डका आधारमा मात्र तय गर्न सकिँदैन । समाजका अनुसार, उचित उमेरको भिन्नताले सम्बन्धमा सन्तुलन कायम राख्न मद्दत गर्छ । विज्ञानका अनुसार, सही उमेरको भिन्नता दुवै साझेदार मानसिक, भावनात्मक र शारीरिक रूपमा कति परिपक्व छन् भन्ने कुरामा निर्भर गर्दछ ।

यद्यपि, यो स्पष्ट छ कि कुनै पनि विवाहको सफलता उमेरको भिन्नतामा आधारित हुँदैन तर एकअर्काप्रतिको प्रेम, सम्मान र समझदारीमा आधारित हुन्छ । उमेरको भिन्नता तीन वर्षको होस् वा पन्ध्र वर्षको, साँच्चिकै सफल सम्बन्धहरू ती हुन् जहाँ दुवै साझेदारहरूले एक अर्काको परिपक्वता र सोच बुझ्छन् र एकअर्कालाई समर्थन गर्छन् ।