हिंस्रक प्रदर्शनका बीच शेख हसिनाले बंगलादेशको प्रधानमन्त्री पदबाट राजीनामा दिएकी छन् । उनले आफ्नी बहिनीलाई लिएर देश छाडेकी छन् । उनी सन् २००९ देखि लगातार बंगलादेशको प्रधानमन्त्री थिइन् । हसिनाले पछिल्ला १६ वर्षमा बंगलादेशलाई गरिबीबाट बाहिर निकालेको केही मानिसहरूको जिकिर छ ।

केहीका लागि भने बंगलादेशले आज गरेको प्रगतिको मुख्य श्रेय हसिनालाई दिन्छन् । जानकारहरूका अनुसार बंगलादेशको यो प्रगति हसिनामा लगातार बढिरहेको तानाशाही शासनका बाबजुद भएको हो । यद्यपि उनको स्थिति अहिले जति कमजोर छ, त्यस्तो यसअघि कहिल्यै थिएन ।

विद्यार्थीहरुले गरेको प्रदर्शन, देशभरमा बढेको व्यापक असन्तोष र हिंसाका कारण हसिनाले देश छाड्नुपर्ने अवस्था निम्त्याउन पुगेको छ । बंगलादेशको सरकारले प्रदर्शनलाई रोक्ने प्रयास गर्यो । तर प्रदर्शनकारी पछि हट्न तयार थिएनन् । यही दबाबका कारण अन्ततः हसिनाले राजीनामा दिएर देश छाड्नुपर्यो ।

के विद्यार्थी आन्दोलनले ढालिदियो सरकार ?

शेख हसिनाले सोमबार प्रधानमन्त्री पदबाट राजीनामासमेत दिएर देश छाडिन् । ठूलो संख्यामा प्रदर्शनकारी उनको निवासमा छिरे । शान्त तर मजबूद मानिएको हसिना देशका संस्थापक राष्ट्रपतिको छोरी हुन् । उनले यसअघि धेरै पटक ज्यान मार्ने गरी भएका हमला र संकटलाई चिर्दै अघि बढेकी थिइन् । आफ्नो कार्यकालमा हसिना सरकार सीमा सुरक्षा बलको हिंस्रक विद्रोहबाट समेत बचेको थियो ।

त्यो बेला ५७ सैन्य अधिकारी मारिएका थिए । उनले तीन वटा विवादित आमचुनाव पनि जितेकी थिइन् । ती चुनावलाई अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले पनि आलोचना गरेका थिए । मानव अधिकार उल्लंघनको आरोप र विपक्षी दलले पटकपटक गरेको व्यापक प्रदर्शनको पनि उनले सामना गरिसकेकी छन् । देशभरका विद्यार्थीको प्रदर्शनबाट सुरु भएको यो संकट उनको राजनीतिक जीवनको सबैभन्दा मुस्किल चुनौती सावित भयो ।

विद्यार्थीको प्रदर्शनमा विपक्षीको समेत समर्थन रह्यो । बंगलादेशको सर्वोच्च अदालतले विवादित कोटा व्यवस्थाको समाप्त गरेर विद्यार्थीको मुख्य माग सम्बोधन गरिदिएको थियो । तैपनि असन्तोष समाप्त भएन । यो आन्दोलनमा तीन सय भन्दा धेरै विद्यार्थीको मृत्यु भएको छ । जबकी गत साता सरकारविरुद्ध सुरु भएको आन्दोलनमा हिंसा भड्कियो र धेरै संख्यामा मानिसको मृत्यु भयो ।

‘प्रेसर कुकर’जस्तो हालत

ओस्लो युनिभर्सिटीसँग जोडिएका डा मुबसर हुसेनका अनुसार यो हालत एक दिनमा बनेको होइन । यो स्थिति प्रेसर कुकर विस्फोट भएजसरी विष्फोट भएको हो । हुसेनले एसियामा तानशाहमाथि गहन अध्ययन गरेका छन् । हुसेनले बीबीसी बंगलासँग भनेका छन्, ‘याद राख्नुस्, हामी यस्तो देशको कुरा गरिरहेका छौं । जुन देशको प्रेस स्वतन्त्रता सूचकांक रुस भन्दा पनि तल छ ।’

हुसेनले शेख हसिना र उनको पार्टी मुक्ति संग्रामले भावनाको अतिराजनीतिकरण गरेको बताए । ‘हरेक वर्ष नागरिकलाई मताधिकारको मुख्य मानव अधिकारबाट वञ्चित गर्यो । र उनको सरकारको तानाशाही प्रवृत्तिले समाजको एउटा ठूलो वर्गलाई आक्रोशित गर्यो । दुर्भाग्यवश उनी पूरै देशको प्रधानमन्त्री बन्न सकिनन् । उनी एउटा समूहको मात्रै प्रधानमन्त्री बन्न पुगिन् ।’ हुसेन पछिल्लो साता सुरु भएको आन्दोलनलगायतका घटनाक्रम अनौठो मान्दैनन् ।

विद्यार्थीको आन्दोलन

बंगलादेशमा विद्यार्थीले सरकारी जागिरमा मुक्ति संग्रामका सेनानीको परिवारका लागि छुट्टाइएको ३० प्रतिशत आरक्षण समाप्त गर्नुपर्ने माग राख्दै विरोध सुरु गरेका थिए । यो आरक्षण सन् १९७१ को स्वतन्त्र संग्रामका सेनानीका परिवारका लागि लागू गरिएको थियो । उच्च अदालतले यो विवादित कोटा व्यवस्थालाई कायम राख्ने फैसला गरेपछि विद्यार्थीको आन्दोलन तीव्र बनेको थियो ।

सत्ताधारी दलका कार्यकार्ताले प्रदर्शनकारी माथि हमला गरे । त्यसपछि आन्दोलन थप उग्र बनेको थियो । यद्यपि बंगलादेशको सर्वोच्च अदालतले यो कोटा व्यवस्थालाई करिब समाप्त गरिदिएको थियो । सरकारका महाधिवक्ताले सरकारले यो मुद्दा समाप्त गर्न चाहेको समाधन गर्न चाहेको संकेत गरेका थिए ।