सूचनाको शक्ति - The Power Of Information

        

सन्दर्भ : विश्व बाल दिवस

बाल अधिकार दिवसको महत्व

प्रत्येक वर्ष नोभेम्बर २० का दिन ‘विश्व बाल दिवस’ मनाइन्छ ।

बालबालिकाको सुनौलो भविष्यको निम्ति संयुक्त राष्टरसंघले चालेको पाइला बाल अधिकार दिवस आजको दिन मनाइने गरेको पाइन्छ । जसलाई विश्व बाल दिवस : बाल अधिकार र भविष्यको सुनिश्चितताको रुपमा लिइन्छ ।

प्रत्येक वर्ष नोभेम्बर २० का दिन ‘विश्व बाल दिवस’ मनाइन्छ । संयुक्त राष्ट्र संघले १९५४ मा स्थापना गरेको यो दिवस बाल अधिकार, सुरक्षाको आवश्यकता, र उनीहरूको उज्ज्वल भविष्यका लागि विश्वभरका सरकार, समाज, र अभिभावकलाई जिम्मेवार बनाउनका लागि समर्पित छ ।

विश्व बाल दिवसको महत्व

विश्व बाल दिवसले बालबालिकाको मौलिक अधिकार र उनीहरूको जीवनमा आउने चुनौतीहरूप्रति ध्यानाकर्षण गराउँछ । यस दिवसको उद्देश्य विश्वभरका बालबालिकाको जीवनस्तर सुधार्न, उनीहरूको सुरक्षाको ग्यारेन्टी गर्न, र उनीहरूको शिक्षा तथा स्वास्थ्य सेवामा पहुँच सुनिश्चित गर्न हो ।

बाल अधिकारका प्रमुख क्षेत्रहरू

बाँच्न पाउने अधिकार – हरेक बालबालिकालाई सुरक्षित वातावरण र आधारभूत स्वास्थ्य सेवाको ग्यारेन्टी ।

विकासको अधिकार – शिक्षा, खेलकुद, र सिर्जनात्मक गतिविधिमा सहभागिता ।

सुरक्षाको अधिकार – बालबालिकालाई हिंसा, शोषण, र कुनै पनि प्रकारको दुर्व्यवहारबाट जोगाउनु ।

सहभागिताको अधिकार – आफ्नो विचार अभिव्यक्त गर्न र निर्णय प्रक्रियामा सहभागिता जनाउन पाउने स्वतन्त्रता ।

नेपालमा विश्व बाल दिवसको सान्दर्भिकता

नेपालमा बालबालिकाको ठूलो हिस्सा गरिबी, अशिक्षा, बालश्रम, र दुर्व्यवहारको चपेटामा परेको देखिन्छ । यस्तै, ग्रामीण क्षेत्रका बालबालिकाहरू अझै पनि आधारभूत सुविधाबाट वञ्चित छन् ।

नेपालमा बाल दिवसका उद्देश्यहरू

  • शिक्षा पहुँचमा सुधार – सबै बालबालिकालाई गुणस्तरीय शिक्षा उपलब्ध गराउनु ।
  • बालश्रमविरुद्ध कदम – बालश्रम उन्मूलनका लागि कडा कानुन कार्यान्वयन ।
  • बाल स्वास्थ्य सुधार – पोषण, खोप, र स्वास्थ्य सेवामा सुधार ।
  • मानसिक स्वास्थ्यमा ध्यान – बालबालिकाको मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरूको पहिचान र समाधान ।

नेपालमा मनाइने कार्यक्रमहरू

नेपालमा विभिन्न संघसंस्थाहरू र सरकारी निकायहरूले यो दिवसलाई विशेष महत्वका साथ मनाउँछन् ।

  • विद्यालय स्तरीय गतिविधि – चित्रकला प्रतियोगिता, निबन्ध लेखन, र बालमैत्री कार्यक्रम ।
  • अभियान – बाल अधिकारको बारेमा चेतना जगाउन सडक नाटक, र्याली, र कार्यशाला ।
  • नीति संवाद – बाल अधिकारसँग सम्बन्धित कानुन र कार्यक्रमहरूको पुनरावलोकन ।
  • संस्थागत सक्रियता – सिटिजन एडभोकेसी फोरम नेपाल (CAFN) र युनिसेफ नेपाल बाल अधिकारका क्षेत्रमा सक्रिय छन् । स्थानीयस्तरमा काम गर्ने संस्थाहरूले बालश्रम, बालविवाह, र शोषणविरुद्ध कदम चाल्छन् ।

बाल दिवसलाई प्रभावकारी बनाउनका उपायहरू

  • सरकारी नीति कार्यान्वयन – बाल अधिकार संरक्षणका लागि बनाइएका ऐन–कानुनको प्रभावकारी कार्यान्वयन ।
  • शिक्षामा लगानी वृद्धि – सबै बालबालिकाका लागि निःशुल्क र गुणस्तरीय शिक्षाको व्यवस्था ।
  • सार्वजनिक सचेतना – अभिभावक र समाजलाई बाल अधिकारबारे शिक्षित बनाउने ।
  • संस्थागत सहकार्य – राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय संघसंस्थाबीच सहकार्य गरी बालबालिकाको अवस्थामा सुधार ।
  • प्राविधिक पहुँच – डिजिटल शिक्षामा लगानी गरी ग्रामीण बालबालिकालाई प्रविधिमा जोड्ने ।

बाल दिवसको भावी लक्ष्य

  • बालबालिकालाई सुरक्षित भविष्य सुनिश्चित गर्न विश्वव्यापी कदम चाल्नु ।
  • आर्थिक, सामाजिक, र सांस्कृतिक विभेद अन्त्य गरी समान अवसरको सुनिश्चितता ।
  • उनीहरूको आत्मविश्वास विकास गर्दै उनीहरूलाई आफ्नो निर्णय आफैँ लिन सशक्त बनाउने ।

निष्कर्ष

विश्व बाल दिवस बालबालिकाको मौलिक अधिकारको सम्झना दिलाउने मात्र होइन, समाज र सरकारलाई उनीहरूको भविष्य सुरक्षित गर्न कार्यप्रेरित गर्ने महत्वपूर्ण अवसर हो । हरेक बालबालिकाले खुसी, सुरक्षित, र सम्मानित जीवन जिउन पाउनुपर्छ । त्यसैले, यो दिवसले हामीलाई उनीहरूको आवश्यकता र कर्तव्यप्रति सचेत गराउँदै उज्ज्वल भविष्य निर्माण गर्न प्रेरित गर्दछ ।

प्रकाशित मिति : ५ मंसिर २०८१, बुधबार १६:२६

लोकप्रिय