सुदूरपश्चिमका पर्यटन व्यवसायी दीपक खड्का मंगलबार बिहानैको हिमपातले खुशी भएका थिए । माघ महिनामा बल्ल बल्ल परेको हिमपातले सुदूरपश्चिमको प्रमुख पर्यटकीय गन्तव्य पाटन सेताम्मे बनेका थिए । जुन फोटो उनले सामाजिक सञ्जालमा राखेर आन्तरिक पर्यटकलाई खप्तड घुम्न निम्ता गरेका थिए ।
हिमपातले पाटन सेताम्मे बन्दा आन्तरिक पर्यटक भरिने उनको अनुमान थियो । खप्तडमै होमस्टे सञ्चालन गरेर बसिरहेका पर्यटन व्यवसायी खड्कालाई मन खुशी भए पनि चिसोले होमस्टे बाहिर निस्किन मुस्किल थियो । तर दिउँसोसम्म हिउँ झन् बाक्लो पर्ने अनुमान गरेका बेला भूकम्प आइदियो ।
बाजुरा केन्द्रबिन्दु भएर गएको ५ दशमलव ९ म्याग्निच्युडको शक्तिशाली भूकम्पले खड्कालाई हठात घरभित्रबाट बाहिर हुत्यायो । बाहिर हिउँ परेका बेला कठ्यांग्रिने चिसो छ । भूकम्प आएपछि घरभित्र बस्ने अवस्था थिएन । हिउँ परेका बेला शक्तिशाली भूकम्प आएपछि कर्णाली र सुदूरपश्चिमका धेरै मानिस घरबाहिर निस्किएका छैनन्, यही पीडा सामाजिक सञ्जालमा पोख्न बाध्य भएका छन् ।
‘बाहिर जाउ हिउँ पर्दैछ । भित्र जाउँ भूकम्प आएको छ । म अब कता जाउ ?’ खप्तडबाटै व्यवसायी खड्काले फेसबुकमा विपद्को व्यथा पोख्दै लेखे, ‘खप्तड आसपासका जनताका पीडा यस्तै छन् ।’ मंगलबार बिहानैदेखि कर्णाली र सुदूरपश्चिमका धेरै जिल्लामा वर्षा र हिमपात भइरहेको छ । माघको कठ्यांग्रिदो चिसोमा वर्षा र हिमपातसँगै विपद् बनेर भूकम्प आएप्छि कर्णाली र सुदूरश्चिमबासीलाई दोहोरो पीडा भएको छ ।
भूकम्पले बाजुरामा कम्तीमा आधा दर्जन घर भत्केका छन् । वर्षा र हिमपातसँगै भूकम्प आएपछि मोबाइल फोन नेटवर्कमा समस्या आएको छ । जसकारण क्षतिको विवरण संकलन गर्न समस्या थपिएको छ । भूकम्पको धक्का दिल्लीसम्म पुगेको छ भने नेपालमा लुम्बिनी प्रदेशका केही जिल्लामा पनि महसुस भएको छ । दिल्ली र दाङसम्म पुगेको भूकम्पको धक्काले कर्णाली र सुदूरपश्चिमका पहाडी जिल्लाका स्थानीयलाई ठूलो मार परेको छ ।
हिउँदे वर्षा र हिमपातले घरभित्रै कठ्यांग्रिएर बस्नुपरेका बेला भूकम्पले घर नै भत्काइ दिएपछि झन् ठूलो मार परेको छ । सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ताले भूकम्पको धक्का र सञ्चारमाध्यमले क्षतिको विवरण कभरेज गरे पनि गाउँघरबाट कर्णाली र सुदूरपश्चिमबासीका पीडा भने पोखिनै बाँकी छन् । धेरैजसो पुरुषहरू रोजगारीका लागि भारत र खाडीलगायतका देश पुगेका छन् ।
घरमा रहेका महिला तथा बालबालिकालाई हिउँदे वर्षा, हिमपात र भूकम्पले कल्पना नै गर्न नसकिने दुःख दिन्छ । भूकम्पले कर्णाली र सुदुरपश्चिमका हिमाली तथा पहाडी जिल्लाका धेरै घर हल्लिएका छन् । केही घर फेरि बस्न नमिल्ने गरि भत्किएका छन् । यस्तो चिसो र विपद्को बेला छिमेकी पनि हैसियत हेरेर सहयोगी बन्छन् । अन्यथा धेरैले केवल पीडामा पैँसाको अभाव झेल्छन् ।
बाढी, पहिरो, वर्षा, हिमपातदेखि भूकम्पसम्मको विपद् आउँदा पनि प्रदेश र स्थानीय सरकार गरिबका लागि छ भन्ने मात्रै हुन्छ । चाहिएको बेला उनीहरूसम्म न राहत पुग्छ, न त सरकार सहयोगी हुने गरि पीडामा लगाउने मल्हम नै । भूकम्पले मानवीय क्षति भएको समाचार आइपुगेको छैन । त्यसले अर्को पीडा दिने गरेको छ । स्थानीय सरकार र प्रदेश सरकार विपद्को बेला पहुँचको आधारमा मात्रै सहयोगी बन्छ ।
अन्यथा जस्तोसूकै दुःख आइपरेपनि त्यसको सामना आफैँले गर्नुपर्छ । त्यसमाथि प्राकृतिक विपद् र विपत्तिमा त सरकार मात्रै होइन, कर्णाली र सुदूरपश्चिमका निम्न वर्गीय मानिसहरूको आफन्त पनि रमिते बनिदिन्छन् । त्यसैले गर्दा उनीहरूलाई नजिकको सिंहदरबारको पनि भर लाग्दैन । जति उनीहरूलाई आफ्नै भाग्यको भरोसा लाग्छ । तर विपद्ले भने गरिबको मात्रै भाग्य हेर्दैन् ।
सत्यपाटी संवाददाता । काठमाडौं