पछिल्लो मनसुनजन्य विपद्का घटनामा १०० जनाको ज्यान गएको अधिकारीहरूले पुष्टि गरिरहँदा जल तथा मौसम विज्ञान विभागका अधिकारीहरूले आगामी तीन दिनमा भारी वर्षाको सम्भावना नरहेको बताएका छन् । मौसम विभागका अधिकारीहरूले राजधानी काठमाडौंसहित देशको पूर्वी भागका विभिन्न स्थानमा थोरै वर्षाको सम्भावना रहेको जनाएका छन् ।

शुक्रवार बिहानयताको अविरल वर्षापछि देशका विभिन्न ठाउँमा बाढी तथा पहिरो गएका विवरणहरू आएका छन् । गृह मन्त्रालयका प्रवक्ताले विपद्मा १०० जनाले ज्यान गुमाएका, १०१ जना घाइते भएका र ६७ जना बेपत्ता रहेका बताए । सरकारले अब आफ्नो ध्यान सडकसहितका महत्त्वपूर्ण पूर्वाधारहरूको सञ्चालनमा केन्द्रित रहने जनाएको छ ।

मौसम अधिकारीहरू के भन्छन् ?

जल तथा मौसम विज्ञान विभाग अन्तर्गत मौसम पूर्वानुमान शाखाका मौसमविद् गोविन्द झाले आंशिक र सामान्य बदली भए पनि बिस्तारै मौसम खुल्दै आएको बताए । उनले भने, ‘तर पनि एक दुई स्थानमा जस्तै कोशी प्रदेशको पहाडी भेगतिर छिटपुट वर्षा भइरहेको छ । खाँदबारी, लुक्लातिर पनि अलिअलि वर्षा भइरहेको छ । तर आगामी तीन दिनलाई एकदमै भारी वर्षाको सम्भावना छैन ।’

उनले मनसुन अझै बाहिरिइनसकेकाले एक दुई स्थानमा हल्कादेखि मध्यम वर्षा हुने बताए । ‘त्यो पनि क्षणिक खालको छ, धेरै छैन ।’ अविरल वर्षाले ठूलो जनधनको क्षति भएको काठमाडौं उपत्यकामा आइतवार बिहानबाटै घाम लागेको छ । मौसमविद् झाले ‘बादल आउने जाने’ भइराखेको भए पनि काठमाडौको मौसममा सुधार भएको र दुई तीन दिनलाई खासै भारी वर्षाको सम्भावना नरहेको जनाए ।

यसअघि जल तथा मौसम विज्ञान विभागका अधिकारीहरूले निरन्तरको वर्षाले काठमाडौंमा अभिलेख राख्न सुरु भएयता अहिलेसम्मकै धेरै वर्षा मापन भएको बताएका थिए । जल तथा मौसम विज्ञान विभागसँग सन् १९७० देखि वर्षाको अभिलेख रहेको छ । यसभन्दा अघि काठमाडौं विमानस्थलमा सन् २००२ मा १७७ मिलिमिटर वर्षा २४ घण्टामा मापन गरिएकोमा शनिवार २३९.७ मिलिमिटर वर्षा मापन भएको छ ।

मौसमविद् झाले काठमाडौं उपत्यकाभित्र ९ ठाउँमा बर्षाको कीर्तिमान भङ्ग भएको बताए । पानीपोखरी, चापागाउँ, बुढानीलकण्ठ, खोकना, नैकाप लगायतका केन्द्रहरूमा पनि ‘रेकर्ड ब्रेक’ भएको भन्दै उनले विभागले त्यस सम्बन्धी थप विवरणहरू सार्वजनिक गर्ने जनाए । यद्यपी, मौसममा केही सुधार आएसँगै बाढी तथा पहिरो प्रभावित क्षेत्रहरूमा हेलिकोप्टरमार्फत् उद्धारहरू अघि बढाउने प्रयास भइरहेको गृह मन्त्रालयका अधिकारीहरूले बताएका छन् ।

गृह मन्त्रालयका प्रवक्ता ऋषिराम तिवारीले भने, ‘हामीले काभ्रेमा उद्धारकार्यका लागि हेलिकोप्टर पठाउन लाग्दैछौँ । बेथानचोक र पनौतीमा केही घाइते हुनुहुन्छ भन्ने खबर आएको छ । दुवैतर्फ बाटो अवरुद्ध भएर यात्रीहरू रोकिनुभएको छ । केही खाद्य सामग्री पु¥याउने र वृद्ध, अशक्तहरू हुनुहुन्छ भन्ने उद्धार गर्ने हाम्रो प्रयास हुनेछ ।’ उनले उद्धारबाहेक राहत वितरण र संवेदनशील पूर्वाधारहरूलाई सञ्चालन गर्नेमा सरकारी संयन्त्रको जोड रहने बताए ।

नेपाल प्रहरीले सार्वजनिक गरेको तथ्याङ्क अनुसार काठमाडौं उपत्यकामा पाँच ठाउँमा राजमार्ग पूर्णरूपमा अवरुद्ध रहेको छ भने कोशी प्रदेशमा छ ठाउँमा पूर्ण अवरोध छ । आइतवार बिहानसम्मको आँकडा अनुसार बाग्मती प्रदेशमा २५ ठाउँमा त्यस्तो पूर्ण अवरोध थियो । त्यसबाहेक गण्डकी प्रदेशमा तीन ठाउँमा, लुम्बिनीमा सात र कर्णालीमा एक ठाउँमा अवरोध छ । उनले सकेसम्म धेरै सडकहरू सञ्चालनमा ल्याउने गरी काम भइरहेको जनाए ।

कोशीमा ‘हाई रेड अलर्ट’

कोशी नदीमा जल सतह उच्च रहँदा अधिकारीहरूले ‘हाई रेड अलर्ट’ जारी गरेका छन् । नदीको तहलाई ज्यादै खतरनाक भनेका अधिकारीहरूले कोशीको ५६ वटै ढोकाहरू खुल्ला गरिएको जनाएका छन् । भारत सरकारको जल संसाधन विभागले नेपाल भारी वर्षाका कारण आइतरवार बिहान ५ बजे कोशी ब्यारेज वीर पुरबाट ६ लाख ६१ हजार क्यूसेकभन्दा बढी पानी प्रवाह भएको जनाएको छ ।

त्यो सन् १९६८ यताकै सर्वाधिक रहेको उल्लेख गरेको छ । उक्त विभागले आफू निरन्तर तटबन्धको सुरक्षाका लागि काम गरिरहेको भन्दै नदी किनारा र तटबन्धको नजिकको क्षेत्रमा बसेका मानिसहरूलाई सतर्क रहन भनेको छ । सप्तकोशी नदीमा पानीको बहाव उच्च हुँदै खतराको सङ्केत पार गरेपछि शनिवार अपराह्न ४ बजेदेखि कोशी ब्यारेजको पुलबाट आवतजावत बन्द गरिएको थियो ।

कोशी प्रदेशका मुख्यमन्त्री हिक्मत कार्कीले उक्त क्षेत्रको निरिक्षण गरेका छन् । उनले कोशी नदीमा पानीको बहाव क्रमिक रूपमा बढेको र सम्भावित जोखिमलाई आकलन गर्दै जिल्ला सुरक्षा समिति सुनसरी र सप्तरीलाई अत्यावश्यक सेवा बाहेक कोशी ब्यारेज पुलहुँदै जाने यातायात हाललाई नचलाउने व्यवस्था मिलाउन निर्देशन दिइएको उल्लेख गरेका छन् ।