बाँके । हात्तीपाइले रोगविरुद्धको औषधि सेवन अभियानलाई प्रभावकारी बनाउन बाँकेका स्थानीय तहले चासो देखाएका छन् ।

हात्तीपाइले रोगविरुद्धको औषधि सेवन अभियानलाई प्रभावकारी बनाउन स्थानीय तहस्तरमा जनप्रतिनिधि, राजनीतिक दलका प्रतिनिधि र स्वास्थ्यकर्मी परिचालन भएको जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयका हात्तीपाइले रोग निवारण कार्यक्रम स्रोत व्यक्ति दुर्गा गौतमले जानकारी दिइन् ।

उनका अनुसार नेपालगन्ज उपमहानगरपालिका, कोहलपुर नगरपालिका, डुडुवा, जानकी र खजुरा गाउँपालिकाले राष्ट्रिय हात्तीपाइले रोग निवारण कार्यक्रमअन्तर्गत आम औषधि सेवन अभियानको योजना तर्जुमा गरेका छन् ।

अझै पनि जनचेतनाको कमी, औषधिबारे गलत धारणा र औषधिसम्बन्धी जानकारी नभएको जस्ता विषयले हात्तीपाइले रोगविरुद्धको औषधि सेवन अभियानले बाँकेमा लक्ष्य प्राप्त गर्न नसकेको अवस्थालाई सुधार गर्न अहिले स्थानीय तहले सक्रियता देखाएका हुन् ।

आम औषधि सेवन अभियानलाई प्रभावकारी बनाउन कोहलपुर नगरपालिकाले औषधि सेवन नगरे सरकारी सेवाबाट बञ्चित गर्नेसम्मको तयारी गरेको नगरपालिकाका प्रमुख लुटबहादुर रावतले बताएका छन् ।

प्रत्येक वर्ष औषधि सेवन अभियान सञ्चालन भए पनि प्रभावकारी नभएका कारण अहिले जनप्रतिनिधि, स्वास्थ्यकर्मीलगायत सरोकारवाला सबैलाई व्यापकरूपमा परिचालन गरिने उनले जानकारी दिए ।

कोहलपुरमा ८४ प्रतिशतले मात्र हात्तीपाइले रोगविरुद्धको औषधि सेवन गरेका छन् । वडा नं.५ र ६ मा पर्ने रझेना गाउँमा औषधि सेवन नगरेको पाइएकाले अहिले त्यहाँ ध्यान केन्द्रित गरेको कोहलपुर नगरपालिका नगर स्वास्थ्य केन्द्रका प्रमुख अनिल सेनले बताए ।

जानकी गाउँपालिकाका कार्यवाहक अध्यक्ष भूमिसरा धितालले हात्तीपाइले रोगविरुद्धको आम औषधि सेवन अभियानलाई प्रभावकारी बनाउन गाउँपालिकास्तरमै व्यापक प्रचार–प्रसारसहित जनप्रतिनिधि, स्वास्थ्य स्वयंसेविका र स्वास्थ्यकर्मीलाई परिचालन गरिएको बताइन् ।

जिल्लामा ८१ प्रतिशतले हात्तीपाइले रोगविरुद्धको औषधि सेवन गरेको स्वास्थ्य कार्यालयको तथ्याङ्क छ । सो रोग उन्मूलन गर्ने लक्ष्य राखेर सन् २०११ बाट जिल्लामा रोगविरुद्धको औषधि खुवाउन सुरु गरिए पनि लक्ष्य प्राप्त गर्न नसकेको उनको भनाइ छ ।

पोथी लामखुट्टेको टोकाइबाट मानिसको शरीरमा पस्ने फाइलेरिया नामक परजीवीका कारण हात्तीपाइले रोग लाग्ने गर्छ । यो परजीवी करिब छ वर्षसम्म मानिसको शरीरमा सुषुप्त अवस्थामा रहने हुँदा कम्तीमा लगातार ६ वर्ष नियमित औषधि सेवन गर्नुपर्ने जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय बाँकेका वरिष्ठ जनस्वास्थ्य प्रशासक धीरजङ्ग शाहले बताए ।

उनका अनुसार हात्तीपाइलेको बाहिर देखिने लक्षण वा तत्काल देखिने लक्षणमा ज्वरो आउनु, शरीरमा कम्पन हुनु, लिम्फ नली सुन्निनु, रातो भई दुख्नु, हातगोडामा नीला–काला धर्सा देखिनु, गिर्खा बढ्नु, पुरुषको अण्डकोष ठूलो हुनु, दुख्नु गिर्खा भेटिनु र पछि अण्डकोष वरिपरि पानी भरिएर ठूलो हुनसक्छ ।

महिलामा यौनाङ्ग अथवा स्तन सुन्निनु र दुख्ने, खुट्टा सुन्निएर, हात्तीपाइले हुनु, पिसाब सेतो वा रातो आउनु, लामो समयसम्म सुक्खा खोकी लाग्नु, दम बढ्नु, रगतमा इयोसिनोफिलको मात्रा बढ्नु र बिरामीले दैनिक क्रियाकलाप गर्न नसक्नुपछि अपाङ्गतासमेत हुँदा सामाजिक र मानसिकरूपमा पनि असन्तुलित हुनसक्ने वरिष्ठ जनस्वास्थ्य प्रशासक शाहको भनाइ छ ।