नवीन लामछिाने । मनाङ । माथि हेर्दा आकाशै छोएझैँ लाग्ने अग्लो चट्टाने पहरा, तल हेर्दा आङै सिरिँङ्ग हुने छङ्गाछुर भिर अनि मसिनो धागोजस्तै देखिने नालबेली बगेको निलो मस्र्याङ्दी नदी । यो हो मस्र्याङ्दी नदीको किनारै किनार बेँसीशहरदेखि हिमालपारिको जिल्ला मनाङ पुग्ने अत्यन्तै जोखिमपूर्ण सडक । सोही सडकमा दैनिक सयौँ यात्रु ज्यान हत्केलामा राखेर यात्रा गर्छन् ।
लमजुङ सदरमुकाम बेँसीशहरदेखि मनाङसम्म पुग्ने सडकको स्तरोन्नति हुन नसक्दा सो बाटोमा ओहोरदोहोर गर्ने यात्रु जोखिमपूर्ण यात्रा गर्न बाध्य छन् । लमजुङको खुदी, भुलभुले, स्याँगे, जगत, च्याम्चे हुँदै मनाङको तालबजार, तिमाङ हुँदै मनाङ सदरमुकाम चामेबजार, भार्ताङ, पिसाङ, माथिल्लो मनाङ र त्यसमाथिको खाङसारसम्म जिप यात्रा गर्ने सुविधा छ ।
बेँसीशहर–चामे ६५ किलोमिटर, चामे–माथिल्लो मनाङ ३५ किलोमिटर र माथिल्लो मनाङदेखि खाङसारसम्म करिब सात किलोमिटर सडकखण्ड गरी करिब १०७ किलोमिटर यात्रा निकै जोखिमपूर्ण रहेको यात्रु बताउँछन् । व्यक्तिगत कामकाज, घुमफिरदेखि व्यापार–व्यवसाय गर्ने, सरकारी तथा गैरसरकारी निकाय र विद्यालयका शिक्षक, कर्मचारी यस सडकका नियमित यात्रु हुन् ।
अधिकांश सडकखण्ड चट्टाने पहरो काटेर बनाइएकाले निकै जोखिमपूर्ण छ भने अग्लो भिर, ससाना मोड, ग्रेडिङ नमिलेको र साँघुरो भएकाले थप जोखिमपूर्ण भएको लोकप्रिय मावि चामेका शिक्षक सुरेश थापा बताउछन् । लमजुङतर्फका ताघृङ, स्याँगे, अर्खले, च्याम्चे र जगतखण्ड र मनाङतर्फका तालबजार आसपास, म्यार्दी्भिर, तिमाङ छहरा, तिमाङभिर, भार्ताङ–स्वर्गद्वारी खण्डका सडकमा उच्च जोखिमयुक्त ‘प्वाइन्ट’ भएको डिभिजन सडक कार्यालय दमौलीका इञ्जिनियर गौतम श्रेष्ठ बताउछन् ।
सडकखण्डका अप्ठ्यारा केही ठाउँमा कंक्रिट गरिएको र कतिपय स्थानमा ढुंगा ‘सोलिङ’ गरेर सजिलो बनाइएको उनी बताउछन् । ठूला सवारी गुडाउन निकै असहज हुने भएकाले सो सडकमा मुख्य गरी जिप नै चल्ने गर्दछन् । नेपाली सेनाको सडक निर्माण कार्यदल गणले ट्रयाक खुलाएपछि २०६९ सालदेखि सो सडकमा गाडी गुडाइएको भए पनि सडक कतै निकै साँघुरो, कतै छङ्गाछुर भिर त कतै पहरो कोपेर बनाइएको सानो गल्छी र उकालोजस्ता अनेकौँ अप्ठ्यारा भएकाले सो सडकको यात्रा निकै जोखिमपूर्ण रहेको जिप चालक टीकाराम नेपाली बताउँछन् ।
तत्कालीन नेपाली सेनाको सडक निर्माण कार्यदलले २०६९ सालमा निर्माण कार्य सम्पन्न गरी सडक डिभिजन कार्यालय, दमौलीलाई हस्तान्तरण गरेको हो । त्यसयता सो सडकको स्तरोन्नति हुन नसक्दा विशेष गरी मनाङका स्थानीयवासी निकै निराश बनेका छन् । लमजुङ–मनाङ सडकमा दैनिक कम्तीमा ७० वटा जिप गुड्ने गरेका मस्र्याङ्दी यातायात एण्ड ट्रान्सपोर्ट कम्पनीका कार्यालय प्रमुख जिबी घिमिरे बताउछन् ।
राजमार्गमा गुड्ने ठूलो बस गुड्न नसक्ने भएकाले सो सडकमा साना सवारीसाधनले यात्रु तथा सामान ढुवानी गर्दै आएको उनले बताए । आफ्नो कम्पनीमा बोलेरो जिप ७० वटा, एलएक्स र एक्सएलएक्स १० वटा गरी कुल ८० थान सवारीसाधन दर्तामा रहेको घिमिरे बताउछन् । नियमित गुडाउने चालकबाहेक बाहिरबाट आउने चालकले सो सडकमा सवारी गुडाउन निकै जोखिम ठान्ने भएकाले पनि सोही रुटका सवारीबाट नै यात्रु आवतजावत गर्ने गरेको चालक यामबहादुर गुरुङ बताउँछन् ।
ठाउँठाउँमा रहेका मोडलाई फराकिलो बनाउने, खोला, खोल्सीमा आवश्यकताअनुसार कजवे, कल्भर्ट र पुल निर्माण गर्नुपर्ने, ग्रेडिङ मिलाउने र आवश्यकताअनुरुप केही स्थानमा फराकिलो बनाउनेजस्ता कार्य गरेमा सडक सुविधाजनक र जोखिममुक्त हुने भएकाले सडक विभागले ध्यान दिनुपर्ने मनाङको तालका बासिन्दा राजन गुरुङ बताउछन् । लमजुङ–मनाङ सडकखण्डमा हालसम्म एक दर्जन सवारी दुर्घटना भएकोमा छ जना यात्रुले ज्यान गुमाएको पनि मनाङ प्रहरीले जनाएको छ । रासस