रोल्पा । रोल्पामा पछिल्लो समय सुरक्षित गर्भपतन गराउने महिलाको संख्यामा वृद्धि भएको छ । गतवर्ष सुरक्षित गर्भपतन सेवा लिने महिलाको संख्या ३१२ रहेको जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालय रोल्पाले जनाएको छ । यस्तो सेवा लिनेमध्ये अधिकांश किशोरी रहेका छन् । पहिलो पटक गर्भ रहेकै बेला उनीहरुले यस्तो सेवा लिएको छ ।
सन्तानको रहर पुगेर गर्भपतन गराउनेभन्दा पहिलो पटक गर्भ हुनेले गर्भपतन गराउनेको संख्या धेरै देखिने गरेको जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालय रोल्पाले जनाएको छ । आर्थिक वर्ष २०७३/०७४ मा ३७७ महिलाले स्वास्थ्य संस्थामा पुगेर प्रसूति सेवा लिएका थिए भने सुरक्षित गर्भपतन सेवा लिनेको संख्या ३१२ थियो ।
‘उमेर नपुग्दै विवाह गरेका गर्भवती किशोरीले सबैभन्दा बढी असुरक्षित गर्भपतन गराउने गरेको छ,’ स्वास्थ्यकर्मीहरु भन्छन्, ‘अधिकांशलाई निश्चित अवधिको गर्भपतन गर्न पाइन्छ भन्ने जानकारी नै छैन, जानकारी भएका पनि गोपनीयता भङ्ग हुने डरले स्वास्थ्य केन्द्रमा आएर गर्भपतन सेवा लिन नचाहेको हो ।’
स्वास्थ्य संस्था बाहिर अवाञ्छित गर्भपतन गराउनेको संख्या ठूलो रहेको जिल्ला जनस्वास्थ्य प्रमुख डा सुशील आचार्यले बताए । ‘असुरक्षित ढङ्गले घरमै वा औषधि पसलमा गर्भपतन गराउनेको सङ्ख्या योभन्दा धेरै हुनसक्छ,’ डा आचार्यले भने, ‘सूचीकृत स्वास्थ्य संस्था गएर गर्भपतन गराउन झन्झट मान्ने तथा गोपनीयता भङ्ग हुने डर भएका कारण जिल्ला बाहिर गएर पनि गर्भपतन गराएको बुझिन्छ ।’
असुरक्षित गर्भपतन गराएर थप स्वास्थ्य समस्या भएकाले उपचारका लागि स्वास्थ्य संस्थामा आउने गरेको बताइन्छ । अघिल्लो वर्ष यसरी गर्भपतन गराएर स्वास्थ्य संस्थामा आउने महिलाको संख्या ७० रहेको जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालयले जनाएको छ । गर्भवती जाँच गराउनेमध्ये २० वर्षमुनिका किशोरी धेरै देखिएका छन् ।
विवाह नहँुदै शारीरिक सम्पर्क गर्न बाध्य पारिने तथा सानै उमेरमा विवाह गरी अनिच्छित गर्भधारण गर्न बाध्य किशोरीमा यस्तो समस्या देखिने गरेको बताइन्छ । बालविवाहले असुरक्षित गर्भपतनलाई समेत बल पु¥याइरहेको देखिन्छ । असुरक्षित गर्भरोधकको रुपमा परिवार नियोजनका साधनलाई लिइए पनि रोल्पामा यसको प्रयोगकर्ताको संखया भने ४० प्रतिशत मात्रै रहेको बताइन्छ ।
जिल्लामा २६ प्रतिशतले इम्प्लान्ट प्रयोग गर्ने गरेको देखिएको छ । यसैगरी २४ प्रतिशतले कण्डोम प्रयोग गर्दछन् । पिल्स र आइयुसिडी प्रयोगकर्ता क्रमशः ६ र ४ प्रतिशत रहेको जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालयले जानकारी दिएको छ । जिल्लामा स्थायी बन्ध्याकरण गर्नेको संख्या १७ प्रतिशत रहेको छ ।
‘सबै अस्थायी साधन प्रयोगमा किशोरीको आकर्षण बढ्दै गएको देखिन्छ,’ जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय रोल्पाका सिनियर अनमी नैना डागीले भनिन् । जिल्लामा अघिल्लो वर्ष ५५३ किशोरीले यो सेवा लिएका थिए । मातृमुत्यु दर कम गर्न सरकारले सुरक्षित गर्भपतनलाई कानूनी मान्यता दिएको छ । अझै पनि सात प्रतिशत मृत्यु असुरक्षित गर्भपतनकै कारण हुने गरेकाले बताइन्छ ।