रीता लामा । घोराही । दाङको देउखुरी क्षेत्रमा प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजना अन्तरगत करीब एक हजार ३०० हेक्टरमा हिउँदे मकै खेती शुरु गरिएको छ । आर्थिक वर्ष २०७३/०७४ मा देउखुरी क्षेत्रलाई मकैको सुपरजोन घोषणा गरिएको थियो ।
सोही कार्यक्रम अन्तरगत एक हजार हेक्टर क्षेत्रफलमा हिउँदे मकै खेती हुँदै आएकामा यस वर्ष थप तीन सय हेक्टर क्षेत्रफलमा खेती हुन लागेको प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजना कार्यान्वयन इकाई (मकै सुपरजोन) लमहीले जानकारी दिएको छ ।
परियोजना कार्यान्वयन इकाईका कृषि अधिकृत पिताम्बर बस्नेतका अनुसार अहिले सुपरजोन कार्यक्रमलाई पूर्णरूपमा यान्त्रिकीकरण गरिएको छ । सो क्षेत्रमा मकै खेतीका लागि आवश्यक पर्ने प्रविधिका सामग्रीहरु १० स्थानमा राखिएको छ । त्यहाँ मकैको बीउ छर्ने, गोडमेल गर्ने, खोसेल्टा नङ्ग्याउने, दाना छोडाउने लगायतका कामका लागि आवश्यक प्रविधि सामग्री राखिएका छ ।
परियोजनाले मकै सुपरजोनलाई सफल पार्न मकै खेतीलाई पूर्ण यान्त्रिकीकरण गरी मल उत्पादन र बजारीकरणका साथै गुणस्तर बीउ उत्पादनसमेत त्यहाँका कृषि समूहले गरिरहेको अधिकृत बस्नेतले जानकारी गराए । उनका अनुसार मकै खेतीमा मलका रूपमा प्रयोग गर्न वर्षको ६० टन गड्यौली मल उत्पादन भइरहेको छ ।
परियोजनाले आव २०७४/०७५ मा कृषकलाई प्रविधिमा आकर्षण गर्न विभिन्न कार्यक्रम पनि सञ्चालन गरेको छ । सोअन्तर्गत ५० प्रतिशत अनुदानमा कस्टम हायरिङ सेन्टर स्थापना गरिएको छ । चार ठूला, तीन मझौला र चार साना हायरिङ सेन्टर स्थापना गरिएको छ । यसका साथै ८५ प्रतिशत अनुदानमा पोष्ट हार्भेष्ट सेन्टर स्थापना गरिएको छ ।
ती सेन्टरहरू तीन वटा कृषक सहकारी समूहको सहभागितामा स्थापना गरिएको कार्यान्वयन इकाइ लमहीले जनाएको छ । कृषि अधिकृत बस्नेतका अनुसार ५१ जना कृषक समूह तथा सहकारीका सदस्यलाई स्प्रे ट्याङ्की, सुरक्षित पहिरन सेट वितरण गरिएको छ । उनका अनुसार ७१ जना कृषक समूह तथा सहकारीका सदस्यलाई मकैका परिकार बनाउने तालीमसमेत प्रदान गरिएको छ ।
साथै ७६ जना सदस्यलाई कृषि यन्त्र औजार, उपकरण सञ्चालन तथा मर्मत गर्ने तालीम दिई सक्षम बनाइएको छ । परियोजना लाभान्वित २३१ जना मोबाइल एप्स चलाउन सक्षम भई मकै सुपरजोनका सूचना घरमै बसी हेर्न सक्षम भएका छन् । कृषि अधिकृत बस्नेतले ११ वटा कृषक समह तथा सहकारीमा कष्टम हायरिङ सेन्टर स्थापना भएको छ जसवाट किसानलाई मकै खेतीमा व्यावसायिक तथा पूर्ण यान्त्रिकीकरणमा सहजता भएको छ ।
परियोजना लागू भएको ठाउँमा साना सिँचाइ कार्यक्रम अन्तरगत ८५ प्रतिशत अनुदानमा ७३ दशमलब ८३ हेक्टर क्षेत्रफलमा सिँचाइ सुविधा, सोलार सिँचाइ कार्यक्रम अन्तरगत ८५ प्रतिशत अनुदानमा ५३ दशमलव तीन हेक्टर क्षेत्रफलमा सिँचाइ सुविधा पुगेको छ । लमही नगरपालिका र राप्ती गाउँपालिका क्षेत्रमा सञ्चालित मकै सुपरजोन योजना यस वर्षदेखि थप विस्तार गरिएको छ ।
यस वर्षबाट गढवा गाउँपालिका र राजपुर गाउँपालिका क्षेत्रमा पनि कार्यक्रम लागू गरिएको छ । कार्यक्रम लागू भएका ठाउँहरूमा मकै खेती पूर्णरूपमा यान्त्रिकीकरण भए पनि नयाँ ठाउँमा भने प्रविधि प्रदर्शन गर्दै हस्तान्तरण गरिने कृषि अधिकृत बस्नेतले बताए । पहिले ३४ वटा सहकारी तथा समूह भएकामा नयाँ क्षेत्र विस्तार भएसँगै २५ वटा समूह गठन भएका छन् भने समूह तथा सहकारी संख्या ५९ पुगेको छ ।