सात वर्षअघि स्वास्थ्य चौकीको भवन निर्माण जिम्मेवारी लिएर अहिले सम्म काम पूरा नगर्दा उपल्लो डोल्पामा स्वास्थ्य सेवा प्रवाह गर्न समस्या भएको छ । भवन डिभिजन जुम्लाबाट क्याराभान कन्टक्सन जेभीले उपल्लो डोल्पाको डोल्पोबुद्ध गाउँपालिका–५ तिन्जेस्थित स्वास्थ्य चौकीको भवन निर्माण लागि लिएको ठेक्काको काम अहिले सम्म पूरा नभएको हो ।

पटक पटक निर्माण व्यवसायीलाई भवन निर्माण गर्न ताकेता गरेपनि नसुनेको भवन डिभिजन जुम्लाले जनाएको छ । ‘धेरै पुरानो रहेछ , काम छिटो गर्नुहोस् भन्दा हुन्छ भन्छन् तर काम पूरा गर्दैनन्,’ भवन डिभिजन जुम्लाका प्रमुख प्रदीप सिंहले भने । भवन निर्माण नहुँदा स्वास्थ्य सेवा प्रवाहमा भारी समस्या आएको भनी गाउँपालिकाबाट पटकपटक गुनासो आएको उनले बताए । अब अन्तिम पटक भनेको नमाने कालो सूचीमा राख्ने समेत उनले चेतावनी दिए ।

९७ लाख रुपैयाँ खर्च गरेर अर्का स्थानीयबासी लावाङ गुरुङलाई स्वास्थ्य संस्था निर्माण गर्न चन्द्र थकालीले जिम्मा दिएका थिए । गुरुङले उक्त भवन आधा बनाइ सक्दासम्म ५० लाख रुपैयाँ दिएको बाँकी ४७ लाख रुपैयाँ अझैँ पनि नदिएको बताए । १ करोड ९७ लाखको उक्त ठेक्का लिएका थकालीले काम गरेका व्यक्तिलाइ समेत पैसा नदिएको पाइएको छ । पटक पटक सम्पर्क गर्न खोज्दा पनि सम्पर्कमा नआएको गुरुङले बताए ।

अब सम्पर्कमा नआए प्रयोग भएका सामग्री निकालिने चेतावनी गुरुङले बताए । त्यस्तै फोक्सुण्डो गाउँपालिका–५ भिजेरमा रहेको स्वास्थ्य चौकीको भवन समेत क्याराभानले नै ठेक्का लिएर अलपत्र पारेको छ । सात वर्षअघि लिएको उक्त ठेक्काको कामसमेत आधा बनाएर बीचमै छाडेको गाउँपालिकाले जनाएको छ । भवन नहुँदा सेवा प्रवाहको काम भाडाको सामान्य कोठा लिएर सञ्चालन गर्नुपरेको पालिकाले जनाएको छ ।

निर्माण व्यवसायी चन्द्र थकालीसँग भवन निर्माणको विषयमा पटक पटक सम्पर्क गर्न खोज्दा फोन काटेका छन् । त्यस्तै डोल्पोबुद्ध गाउँपालिकामा संघीय सरकारबाट प्राप्त १० शैय्याको स्वास्थ्य संस्थाको भवन निर्माणको कामसमेत अघि बढ्न सकेको छैन । जग्गा प्राप्तिमा समस्य भएपछि भवन निर्माणको काम अगाडी बढन नसकेको हो । अहिले जग्गाको प्राप्त गर्नका लागि पहल जारी रहेको गाउँपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत पुरुषोत्तम देवकोटाले बताए ।

यहाँ दुई वटा स्वास्थ्य संस्था रहेका छन् । करारका स्वास्थ्यकर्मीबाट काम चालु हुँदै आएको छ । लोकसेवा आयोगसँग स्वास्थ्यकर्मी माग गरि पठाएको देवकोटाले बताए । तिन्जेमा भवन नहुँदा भाडाको घरमा काम चालू अवस्थामा रहेको उनले बताए । त्यस्तै धो मा भवन रहेको छ । अन्य चार ठाउँमा आधारभूत स्वास्थ्य केन्द्र रहेका छन् । सामान्य खालको औषधि बाहेक अन्य केही सेवा पाउन सक्ने अवस्था यहाँ रहेको छैन ।

औषधि लिन नै मुस्किल हुने भएकोले यहाँ प्रभावकारी स्वास्थ्य सेवा प्रवाहको काम हुन नसकेको हो । आम्चीको सहयोगमा स्वास्थ्य सेवा सञ्चालन हुँदै आएको छ । मंसिरदेखि पालिका छोडेका स्वास्थ्यकर्मीहरू चैत लागेसँगै कार्यक्षेत्रमा जान तयार भएका छन् । चिसोको बहाना बनाउदै कर्मथलो छाडेका स्वास्थ्यकर्मी तथा कर्मचारीहरू पालिकामा पहिला टेक्ने तरखरमा रहेका छन् । त्यस्तै, शे फोक्सुण्डो गाउँपालिकामा तीन वटा स्वास्थ्य चौकी रहेका छन् ।

गाउँपालिकाको वडा नम्वर ५, ६, ७ को भिजेरमा १, २, ३, ४ को सालदाङ ८ र ९ फोक्सुण्डोमा स्वास्थ्य चौकी रहेका छन् । ९ वटा आधारभुत स्वास्थ्य केन्द्र रहेका छन् । दरबन्दी अनुसारका स्वास्थ्य कर्मी नहुँदा काममा समस्य पर्दै आएको छ । यहाँ पनि आम्चीको भरमा काम हुँदै आएको छ । चिसो छल्न मंसिर देखि बाहिर गएका कर्मचारीहरू भर्खरै फर्कने क्रम सुरु भएको छ । छार्काताङसुङ गाउँपालिकामा भने संघीय सरकारबाट १० शैय्याको स्वास्थ्य संस्था निर्माण गर्न बजेट नै पठाएको छैन ।

यहाँ दुई वटा स्वास्थ्य चौकी रहेका छन् भने चार वटा आधारभुत स्वास्थ्य केन्द्र रहेको प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत अमरराज सेजुवालले बताए । प्राप्त स्वास्थ्यकर्मी नहुँदा काम गर्न यहाँ पनि मुस्किल हुँदै आएको छ । आम्चीको भरमा यहाँको स्वास्थ्य चलेको बताएको छ । उपल्लो डोल्पामा ल्याव सेवादेखि सुरक्षित सुत्केरी सेवासमेत नहुँदा जटिल खालको समस्या आउन बित्तिकै हेलिकोप्टरको सहयोगमा दुनै वा अन्य ठुला अस्पतालमा लिनुपर्ने बाध्यता छ । नाम मात्रका स्वास्थ्य संस्था हुँदा सर्वसाधारणले सेवा नपाएका हुन् ।

दुर्गम तथा सडक सञ्जालसँग नजोडिएको उपल्लो डोल्पामा स्वास्थ्य सेवा प्रवाह गर्न मुस्किल हुँदै आएको छ । डोल्पोबुद्धको जनसंख्य २४२०, शे फोक्सुण्डोको ३६३५ र छार्काताङसुङ १६७२ जनसंख्या रहेको छ । ६७ प्रतिशत पुरै डोल्पाको जनसंख्या साक्षर रहेको पाइएको छ । उपल्लो डोल्पामा भरपर्दो स्वास्थ्य संस्था नहुँदा भगवानको भरोसामा यहाँका सर्वसाधारणहरू बाँचिरहेका छन् । छरिएर रहेका बस्तीहरूमा एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा जाँदा भारी समय लाग्ने भएकाले स्वास्थ्य सेवा प्रवाहमा समस्या भएको छ ।