अमृतपाल सिंह पछिल्लो समयको चर्चित नाम बनेको छ । भारतमा मात्रै होइन नेपालमा समेत सिंहको चर्चा छ । भारतको पञ्जाबबाट फरार भनिएका सिंहको खोजीमा भारतीय क्षेत्रीय गुप्तचर निकायसँगै खुफिया ब्युरो (आइबी) सक्रिय छन् । भारतीय सञ्चारमाध्यमका अनुसार नेपाल–भारत सीमामा अलर्ट जारी गरिएको छ ।

अमृतपाल सिंह फरार भएर लखिमपुर हुँदै नेपाल पस्ने सम्भावना रहेको भन्दै सीमामा अलर्ट जारी गरिएको हो । सीमामा तैनाथ भारतीय अधिकारीहरूले नेपालबाट आउनेजाने व्यक्तिहरूको व्यापक तलासी लिँदै परिचयपत्र हेरेर मात्रै यताउता जान दिइरहेका छन् । सीमा क्षेत्र जाने बाटोमा पिकेट लगाएर चेकजाँच भइरहेको छ ।

चार पाङ्ग्रे सवारीसाधनमा आउने मानिसलाई अमृतपालको पोस्टरसँग अनुहार मिलाएर मात्रै अगाडि जान दिइन्छ । खालिस्तानी समर्थक र ‘वारिस पञ्जाब दे’का प्रमुख अमृतपाल सिंहले पञ्जाब पुलिसलाई एक भिडियोमार्फत खुल्लमखुल्ला चुनौती दिँदै भनेका छन्, ‘उनी रमाइलोले आराम गरिरहेका छन् र कसैले पनि आफ्नो रौ हल्लाउन सकेको छैन ।’

अमृतपालले आफ्नो गिरफ्तारीको साँचो भगवानको हातमा रहेको बताएका छन् । भिडियोमा उनले सरबत खालसा सिख संगठनहरूको धार्मिक सम्मेलन अमृतको समयमा बोलाउनुपर्ने बताएका छन् । उनले भनेका छन्, ‘स्वदेश तथा विदेशमा जहाँ जहाँ सिख समुदाय बसेका छन्, सबैले वैशाखीको दिन हुने यस सरबत खालसामा सहभागी भई समुदायका समस्याबारे छलफल गरिदिनुहुन अनुरोध गर्दछु, किनभने हाम्रो समुदाय हाम्रो हो ।’

भिडियोमा अमृतपाल सिंह पञ्जाबी भाषामा बोलिरहेका छन् । उनले भनेका छन्, ‘जहाँसम्म मेरो गिरफ्तारीको सवाल छ, यो वाहेगुरुको हातमा छ । अरूले मेरो एउटा रौं पनि हल्लाउन सक्दैन । रेकर्ड गरिएको भिडियोमा अमृतपाल सिंहले उत्तेजक कुरा भनेका छन् । भिडियोमा अमृतपालले मार्च १८ पछि पहिलो पटक आमनेसामने भेटेको बताएका छन् ।

अमृतपाल सिंह पञ्जाबमै लुकेर बसेको हुन सक्ने अनुमान गरिएको छ । उनले अमृतसरको गोल्डेन टेम्पलमा रहेको श्री अकाल तख्त साहिब वा भटिंडाको तलवंडी साहिबस्थित तख्त श्री दमदमा साहिबमा आएर आत्मसमर्पण गर्न सक्नेछन्, प्रहरी स्रोतलाइ उदृत गर्दै भारतीय मिडियाले बताएका छन् । सूचना पाएलगत्तै प्रहरीले दुवै स्थानमा सुरक्षा व्यवस्था कडा पारेको छ । दुवै सहरमा नाकाबन्दी गरेर सवारी साधनको खोजी भइरहेको छ ।

को हुन् अमृतपाल सिंह ?

‘वारिस पञ्जाब दे’का प्रमुख अमृतपाल सिंहको जन्म सन् १९९३ मा अमृतसरको जल्लुपुर खेडा गाउँमा भएको थियो । उनी तरसेम सिंहका छोरा हुन् । दीप सिधुले सन् २०२१ मा बनाएको समूहलाई पञ्जाबको अधिकारका लागि केन्द्रविरूद्ध लड्ने र पञ्जाबको संस्कृति, भाषा र सामाजिक सद्भावविरूद्ध भइरहेको आक्रमणको प्रतिरोध गर्ने भनिएको थियो ।

अमृतपाल सन् २०१२ मा १९ वर्षको उमेरमा पन्जाबबाट काम गर्न दुबई गएका थिए । उनी १० वर्ष अर्थात २०२२ सम्म दुबईमा बसे । अमृतपाल सिंहका काकाको दुबईमा यातायात व्यवसाय थियो । किसान आन्दोलनका क्रममा अमृतपाल दीप सिद्धुसँग दिल्ली सीमामा आएका थिए, उनी अगस्ट २०२२ मा दुबईबाट भारत आएर मोगाको रोडे गाउँमा ठूलो कार्यक्रम गरे र दीप सिद्धुको संस्था वारिस पञ्जाब देको प्रमुख बने ।

यतिमात्र होइन अमृतपालले पञ्जाबमा धार्मिक यात्रा सुरु गरेका थिए । उनले सन् २०२२ को विधान सभा चुनावका बेला ग्रामीण युवाहरूलाई खालिस्तानको नाममा जोड्न थाले । १५ फेब्रुअरी २०२३ मा अमृतपाल सिंहको फेसबुक पोस्टलाई लिएर वरिन्दर सिंहसँग विवाद भएको थियो भने १६ फेब्रुअरी २०२३ मा अजनालामा उनी विरुद्व एफआईआर दर्ता भएको थियो ।

अमृतपाल र उनका सहयोगीहरूमाथि वरिन्दर सिंहलाई अपहरण गरी यातना दिएको आरोप लाग्यो । फेब्रुअरी १६ मा अमृतपालले अजनाला प्रहरी चौकी घेराउ गर्ने अल्टिमेटम दिएका थिए । यसपछि अमृतपाल १९ फेब्रुअरीमा मोगामा दीप सिद्धुको पुण्यतिथि कार्यक्रममा पुगे र मञ्चबाट खालिस्तानको वकालत गरे । देशका प्रधानमन्त्री र गृहमन्त्रीलाई गाली गर्दै कुटपिटको घटनामा गत फागुन ११ गते अजनाला प्रहरी चौकी घेराउ गर्न आह्वान गरिएको थियो ।

२३ फेब्रुअरी दिउँसो अमृतपाल जुलुससहित अजनाला प्रहरी चौकी बाहिर पुगे । अमृतपालसँगै आएको भीड प्रहरी ब्यारिकेड नजिक गएपछि आक्रोशित बनेको र प्रहरीसँग झडपपछि भीडले प्रहरी चौकी कब्जा गरेको थियो । जसमा एक एसपी दर्जाका अधिकृतसहित ६ प्रहरी गम्भीर घाइते भएका थिए । अमृतपालसँग श्रीगुरु ग्रन्थ साहिबको पालकी भएकोले प्रहरीले कडा कारबाही नगरेको बताइन्छ ।

अमृतपाल र उनका समर्थक पाँच घण्टासम्म प्रहरी चौकीमै बसेका थिए । प्रहरीले अमृतपालका सहयोगी लवप्रीत तुफानलाई २४ घण्टाभित्र रिहा गर्ने वाचा गरेपछि साँझ अबेर अमृतपाल र भीडले प्रहरी चौकी खाली गरेका थिए । २४ फेब्रुअरीमा प्रहरीले लवप्रित तुफानलाई अमृतसर जेलबाट रिहा गरेको थियो भने लवप्रीतसँगै अमृतपालले स्वर्ण मन्दिरसम्म जुलुस निकालेका थिए ।

अमृतपाल सिंहविरुद्ध हालसम्म चार वटा मुद्दा दर्ता भएका छन्, जसमा उनीमाथि अजनालामा वरिन्दर सिंहलाई अपहरण र आक्रमण गरेको, १५ फेब्रुअरीमा अमृतसरमा प्रधानमन्त्री, गृहमन्त्री र मुख्यमन्त्रीविरुद्ध घृणापूर्ण भाषण, मोगामा प्रधानमन्त्री र गृहमन्त्रीविरुद्ध गत फेब्रुअरी १५ मा अभद्र भाषण गरेको आरोप लगाइएको छ । फेब्रुअरी १९ मा घृणापूर्ण भाषण, अजनालामा हिंसा र प्रहरी चौकी कब्जा गरेको भन्दै प्रहरीलाई घाइते बनाएकोमा मुद्दा परेको छ ।

आत्मसमर्पणका लागि तीन सर्त

प्रहरी स्रोतका अनुसार अमृतपालले आत्मसमर्पणका लागि तीन सर्त राखेका छन् । उनलाई पहिलो प्रहरी हिरासतमा कुटपिट गर्नुहुँदैन । दोस्रो, उनलाई पञ्जाबको जेलमा मात्रै राख्नुपर्छ । तेस्रो, उसको आत्मसमर्पणलाई गिरफ्तारी भन्नुहुँदैन । स्रोतका अनुसार केही धार्मिक नेताहरूले उनको आत्मसमर्पणका लागि मध्यस्थता गरिरहेका छन् ।