के तपाईलाई निन्द्रा नलाग्ने समस्या छ ?
निद्रा नलाग्ने समस्यालाई स्वास्थ्यका लागि निकै गम्भीर मानिन्छन् । अनिद्रा पनि धेरै रोगहरूको लागि एक उत्तेजक कारकको रूपमा रहेको अध्ययनमा रिपोर्ट गरिएको छ । रातको राम्रो निद्रामा कठिनाइ भएका व्यक्तिहरूलाई हृदय रोग, मधुमेह, र कमजोर प्रतिरक्षा प्रणालीको उच्च जोखिम हुन्छ । यही कारणले गर्दा सबै मानिसहरूलाई हरेक रात ६–८ घण्टा निर्बाध सुत्न सिफारिस गरिन्छ ।
तर कतिपयका लागि यो निकै कठिन भएको छ । स्वास्थ्य विज्ञहरूका अनुसार निन्द्रा नलाग्नुका धेरै कारणहरू हुन सक्छन् । कतिपय प्रकारका स्वास्थ्य समस्याहरू र केही औषधिहरूको अत्यधिक सेवनले पनि निद्रामा बाधा पुग्न सक्छ । सामान्यतया निन्द्रा नलाग्ने समस्यालाई मेलाटोनिन नामक हर्मोनका कारण हुने समस्या भनिन्छ । यो हर्मोनले सुत्ने–ब्यूँझने चक्रलाई नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्छ ।
मेलाटोनिन एक हर्मोन हो जुन तपाईँको मस्तिष्कले अँध्यारोको प्रतिक्रियामा उत्पादन गर्दछ । यसले तपाईँको सर्काडियन लय कायम राख्न र राम्रो निद्रा प्राप्त गर्न मद्दत गर्दछ । राति प्रकाशमा एक्सपोजरले मेलाटोनिनको उत्पादनलाई रोक्न सक्छ । अनुसन्धानले सुझाव दिन्छ कि मेलाटोनिन निद्रा बाहेक शरीरमा अन्य धेरै महत्त्वपूर्ण कार्यहरूको लागि जिम्मेवार मानिन्छ । जानौँ कि कस्तो प्रकारको आहारको सेवनले यो हर्मोनलाई बढाउन सकिन्छ ?
निद्रामा समस्या हुने वा मेलाटोनिनको कमी भएका व्यक्तिहरूका लागि माछाको सेवन धेरै लाभदायक हुन सक्छ । साल्मन र सार्डिन जस्ता तैलीय माछामा ओमेगा–३ फ्याटी एसिड सहित धेरै पोषक तत्त्वहरू हुन्छन्, जसले हर्मोन मेलाटोनिनको उत्पादन बढाउन मद्दत गर्दछ । शरीरलाई स्वस्थ राख्न माछाको सेवन लाभदायक रहेको अध्ययनमा उल्लेख गरिएको छ ।
दूधलाई क्याल्सियमको उत्तम स्रोत मानिन्छ, जसले हड्डीलाई स्वस्थ राख्नुका साथै अन्य धेरै तरिकामा पनि शरीरको लागि फाइदाजनक हुन्छ । तर के तपाईँलाई थाहा छ ? दूध पिउनाले राम्रो निद्रामा मद्दत गर्छ । गाईको दूधमा मेलाटोनिनको प्रचुर स्रोत हुने अध्ययनले पत्ता लगाएको छ, जसले तपाईँलाई राम्रो निद्रामा मद्दत गर्न सक्छ । यसबाट अधिकतम लाभ लिनको लागि दूधमा बेसार मिसाएर सेवन गर्दा बढी फाइदा हुन्छ ।
ओखर समग्र शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्य कायम राख्न सहयोगी मानिन्छ । बदाम र पेस्ता जस्ता ड्राई फ्रुट्समा मेलाटोनिन प्रचुर मात्रामा पाइन्छ । यसमा म्याग्नेसियमको राम्रो मात्रा पनि हुन्छ, जसले तपाईंलाई राम्रो रातको निद्रामा मद्दत गर्छ । सुख्खा फलफूललाई शारीरिक र मानसिक दुवै स्वास्थ्यका लागि फाइदाजनक मानिन्छ ।
सत्यपाटी संवाददाता । काठमाडौं