गोलभेडा तरकारीको एक प्रकार जो साना–साना बोटमा फल्छ, प्रायः सबै ठाउँमा यो तरकारीको उत्पादन हुन्छ । वैज्ञानिक नाम लिकोपर्सिकोन एस्कुलेन्टमले चिनिने गोलभेडा सोलानासिया परिवार अन्तर्गत पर्ने पोथ्रा वर्गको वनस्पति हो ।

गोलभेडाको उत्पत्तिको केन्द्र पेरुभियाली तथा मेक्सीकाली क्षेत्र मानिन्छ । यसको साधारण नाम टमाटर (हिन्दी), रमभेडा (नेपाली) पनि हुन्छ । टमाटर एक महत्त्वपूर्ण ‘संरक्षी खाद्य’ हो, किनभने यसमा धेरै पौष्टिक मूल्य हुनुका साथै यसको व्यापक उत्पादन हुन्छ ।

मुख्यतः ग्रेभी बनाउन सबैले कुनै न कुनै तरकारी वा दाल प्रयोगमा गरिरहेका हुन्छन्, तर धेरै टमाटर हाम्रो स्वास्थ्यको लागि बिल्कुलै राम्रो होइन । आलु र सखरखण्डपछि यो विश्वको तेस्रो सबैभन्दा ठूलो सब्जी हो, तर ‘केप्ड भेजिटेबल’(मा यसको पहिलो स्थान छ ।

सुप, सलाद, अचार, झोल, टक, सस आदि बनाउन टमाटरको प्रयोग गरिन्छ । टमाटरको अधिक सेवनले शरीरमा केहि नकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ । टमाटर मात्र होइन, यसको बीउले पनि स्वास्थ्यलाई हानि पुर्याउँछ ।

टमाटर खानुको बेफाइदा

पेटको लागी खराब – टमाटरको अत्यधिक सेवनले इरिटेबल बोवेल सिन्ड्रोम निम्त्याउन सक्छ । टमाटरले सूजन ट्रिगर गर्न सक्छ । टमाटरले सबैभन्दा खानामा एलर्जी गराउँछ ।

जोर्नी दुखाइ हुन सक्छ – टमाटरको अत्यधिक सेवनले जोर्नीहरूमा दुखाइ निम्त्याउन सक्छ किनभने तिनीहरू सोलानिन नामक एल्कालोइडले भरिएका हुन्छन् । सोलानिन तन्तुमा क्याल्सियम बनाउन जिम्मेवार हुन्छ र यसले पछि सूजन निम्त्याउँछ ।

एलर्जी र संक्रमण – टमाटरमा, हिस्टामिन एक यौगिक हुन्छ, जसले छालामा दाग वा एलर्जी निम्त्याउँछ । यदि तपाईंलाई टमाटरबाट एलर्जी छ भने तपाईंको मुख, जिब्रो र अनुहारमा सुन्निएको हुन सक्छ र तपाईंको नाक वा घाँटीमा संक्रमण हुन सक्छ । बीचमा, टमाटरले सूजन निम्त्याउन सक्छ ।

एसिड रिफ्लक्स समस्या – टमाटरमा अम्लीय प्रकृति हुन्छ । धेरै टमाटरहरू खाएपछि तपाईं ग्यास्ट्रिक एसिडको कारण ईर्ष्या वा एसिड रिफ्लक्स अनुभव गर्न सक्नुहुन्छ । यदि तपाईंसँग जीईआरडीका लक्षणहरू छन् भने तपाईंले टमाटरको सेवन कम गर्नुपर्छ ।

मृगौला रोगीलाई बेफाइदा – पुरानो मृगौला रोग भएकाहरूलाई पोटासियमको सेवन सीमित गर्न सल्लाह दिइन्छ । टमाटरमा पोटासियम हुन्छ । यो धेरै खाँदा मृगौला समस्या हुन सक्छ ।