प्राचीनकालदेखि जाइफल विभिन्न रोगको उपचारमा उपयोग हुँदै आएको छ । आयुर्वेद अनुसार जाइफल वेदनानाशक, दातनाशक, कुमिनाशक हुन्छ । यसलाई स्नायु प्रणालीका लागि उपयोगी मानिन्छ । यसमा पाचक गुण प्रचुर मात्रामा भएकोले र कलेजोलाई सक्रिय गर्ने भएकोले पाचनको लागि समेत उपयोगी छ ।
अनिद्रा, शूल, अपच, खोकी, बाडुली, शीघ्रपतन र नपुंसकताजस्ता व्याधी हटाउन पनि यो उपयोगी मानिन्छ । जाइफलको चूर्ण र तेल उपयोग गर्ने गरिन्छ । चूर्णको मात्रा भने ५०० मिलिग्रामदेखि एक ग्राम र तेल एकदेखि तीन थोपा उपयोग गर्न सकिन्छ । अनुहारको कालोपोतो हटाउनसमेत जाइफल फाइदाकारी मानिन्छ ।
आयुर्वेदका ज्ञाताहरूका अनुसार जाइफल ढुंगामा घोटेर तयार गरिएको लेप अनुहारमा लगाउनाले कालोपोतो हट्छ । यसले डन्डीफोर आदिको दाग र हल्का कालोपनालाई समेत कम गर्छ । जाइफलले यौनशक्ति पनि बढाउँछ । कम्मरको पीडा, गठिया रोगमा जाइफलको लेप वा तेलले मालिस गर्दा आराम मिल्छ ।
गठियाबाहेक चोटग्रस्त मर्केको, सुन्नेको अंगमा समेत जाइफललाई तोरीको तेलमा मिलाएर मालिस गर्नाले सन्चो हुन्छ । जाइफलको मालिसले शरीरमा गर्मी आउँछ, चुस्ती र फुर्ती आउँछ र पसिनाको रूपमा विकार शरीरबाट बाहिर निस्कन्छ । पेट दुखेको बेला जाइफलको दुईचार थोपा तेल खानाले सन्चो हुन्छ ।
परम्परागत उपचार प्रणाली अनुसार दुखेको दाँतमा जाइफलको तेल चोबेको रुवा (कपास) राख्दा पीडा कम भएर जान्छ । दाँतमा कीरा लागेको भए मर्छ । जाइफलको तेलमा पीडानासक गुण हुने भएकाले यसले मालिस गर्दा अंगविशेष केही समयको लागि संज्ञाशून्य हुन्छ । त्यसैले दुखाइको अनुभूति हुन पाउँदैन ।
परम्परागत चिकित्सा प्रणाली अनुसार निद्रा नलाग्ने समस्या भए, जाइफललाई घोटेर घिउमा मिसाई परेलामा लगाउनुपर्छ अनि निद्रा लाग्छ । गाईको घिउमा जाइफल घोटेर पैताला र परेलामा लगाउँदा पनि निद्रा लाग्छ । आयुर्वेद अनुसार जाइफलको चुर्ण नपुंसकता हटाउनसमेत प्रभावकारी हुने गर्छ ।
सत्यपाटी संवाददाता । काठमाडौं