आइतबार काठमाडौंमा आयोजित सत्ता गठबन्धनको कार्यक्रममार्फत नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले विस्तृत शान्ति सम्झौता र हस्ताक्षरकर्ता गिरिजाप्रसाद कोइरालाको स्मरण गरे ।
प्रचण्डले विस्तृत शान्ति सम्झौता र गिरिजाबाबु सम्झनुको उद्देश्य कांग्रेसी नेता कार्यकर्तालाई माओवादीको निर्वाचन चिन्ह ‘हँसिया हथौंडा’मा मतदान गर्नका लागि ‘कन्भिन्स’ गराउनु थियो । २०६३ मंसिर ५ गते सशस्त्र द्वन्द्वमा रहेको तत्कालीन नेकपा माओवादी र सात राजनीतिक दलबीच विस्तृत शान्ति सम्झौता भएको थियो ।
माओवादीबाट प्रचण्ड र सात राजनीतिक दलको तर्फबाट तत्कालीन कांग्रेस सभापति गिरिजाप्रसाद कोइरालाले हस्ताक्षर गरेका थिए । २०६३ मंसिर ५ को सम्झौतापछि माओवादी १० वर्ष लामो सशस्त्र संघर्ष बिट मार्दै शान्तिपूर्ण राजनीतिमा आएको थियो । प्रचण्डले सोही ऐतिहासिक घटनाक्रमलाई स्मरण गर्दै लोकतान्त्रिक र वाम शक्तिबीच लामो समयदेखि सहकार्य हुँदै आएको सम्झाउँदै कांग्रेसी कार्यकर्तालाई आश्वस्त पार्ने प्रयास गरेका हुन् ।
प्रचण्डले भने, ‘लोकतान्त्रिक शक्ति र वामपन्थी शक्तिबीच आज मात्र होइन, ४६ सालदेखि नै सहकार्य हुँदै आएको छ । ०६४ साल, २०६२–०६३ हुँदै, संविधानसभाको निर्वाचन, गणतन्त्रको घोषणा र पछिल्लो प्रतिगमनसम्म हामी मिल्दै आएका छौं । आज शंका गर्नुपर्ने कारण छैन ।’ प्रचण्डलेको धारणाबाट प्रस्ट हुने कुरा– कांग्रेसी नेता कार्यकर्ता माओवादी वा गठबन्धनमा आवद्ध अन्य दलको चुनाव चिन्हमा मतदान गर्न सहज मान्दैनन् ।
त्यसैले बारम्बार इतिहास स्मरण गराउँदै आएका छन् । काठमाडौं क्षेत्र नम्बर २ को कार्यक्रम थियो । यहाँ माओवादीका ओनसरी घर्ती प्रतिनिधिसभा सदस्यका उम्मेदवार छन् । ओनसरीलाई मतदान गर्न कांग्रेसी नेता कार्यकर्ताले अप्ठ्यारो मान्न नहुने भन्दै प्रचण्डले शान्ति सम्झौतामार्फत माओवादी र कांग्रेसले एक अर्कालाई स्वीकार गरिसकेको स्मरण गरे ।
विस्तृत शान्ति सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेकै बेला आफूले रूख र गिरिजाबाबुले हँसिया हथौंडामा छाप लगाइसकेको प्रचण्डको भनाइ थियो । प्रचण्डले भने, ‘जतिबेला हामीले शान्ति सम्झौता गर्यौ । सात राजनीतिक दलको तर्फबाट नेपाली कांग्रेसका तत्कालीन सभापति गिरिजाप्रसाद कोइराला र विद्रोही नेकपा माओवादीको तर्फबाट मैले हस्ताक्षर गरेपछि मैले रूख चिन्हमा छाप लगाए बराबर हो र गिरिजाबाबुले हँसिया हथौंडामा छाप लगाए बराबर हो ।’
प्रचण्डले विस्तृत शान्ति सम्झौतापछिका राजनीतिक उपलब्धीहरूलाई स्मरण गर्दै, त्यस क्रममा राजनीतिक दलबीच भएको सहकार्य स्मरण गर्दै इतिहासको सम्मान गर्न आग्रह गरे । प्रचण्डको आग्रह ‘नेपाली कांग्रेसका, माओवादी केन्द्रका र नेकपा एकीकृत समाजवादीका तमाम नेता कार्यकर्तालाई इतिहासलाई स्मरण गर्न आग्रह गर्दछु । इतिहासको सम्मान गर्न आग्रह गर्दछु । इतिहास स्मरण गरेर, सम्मान गरेर गठबन्धनका उम्मेदवारलाई निर्धक्क भएर मतदान गर्न आग्रह गर्दछु ।’
इतिहासको सम्मान गर्ने र वितगका राजनीतिक दलको सहकार्यबाट प्राप्त उपलब्धीलाई स्वीकार गर्ने हो भने गठबन्धनमा आवद्ध राजनीतिक दलको चुनाव चिन्हमा मतदान गर्न सकैले हिचकिचाउनु नपर्ने उनको भनाइ थियो ।
उनले भने, ‘यदि, विस्तृत सम्झौता गर्नु सही हो भने, १२ बुँदे समझदारी सही हो भने, संविधानसभाको निर्वाचन र संविधान घोषणा सही हो भने, संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र घोषणाा गर्नु सही हो भने, निर्धक्कसँग रुखवालाले हँसिया हथौंडा र हँसिया हथौंडावालाले रुखमा भोट हाल्न डराउनुपर्दैन । यो गिरिजाप्रसाद कोइराला, सात राजनीतिक दल र नेकपा माओवादीले निर्माण गरेको इतिहास हो ।’
प्रचण्डले गिरीजाको योगलानलाई मात्र स्मरण गरेनन् । एउटै मञ्चमा रहेका प्रधानमन्त्री तथा नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवाले विगतमा खेलेको भूमिकाको पनि स्मरण गरे । माओवादी सशस्त्र द्वन्द्वमा रहेको बेला शान्ति वर्ताका लागि पहल गर्ने पहिलो व्यक्ति शेरबहादुर नै रहेको प्रचण्डको भनाइ थियो ।
प्रचण्डले भने, ‘सबैभन्दा पहिला शान्ति वार्ताका लागि सकैसँग कुरा भएको भएको थियो भने नेपाली कांग्रेसका नेता शेरबहादुर देउवासँग नै कुरा भएको थियो । त्यसकारण यो इतिहासलाई सम्झेर, यो परिवर्तनको महत्वलाई सम्झेर गठबन्धनका उम्मेदवारलाई विजयी गराउँ ।’
आइतबार जसरी नै प्रचण्डले गत बैशाखमा सम्पन्न स्थानीय तह निर्वाचनका क्रममा चितव पुगेर शान्ति सम्झौता र गिरीजाबाबुको स्मरण गरेका थिए । कांग्रेसी नेता कार्यकर्तालाई विगतका सहकार्य सम्झाए । प्रचण्डले बारम्बार कांग्रेस र माओवादीको सहकार्य स्मरण गर्नु र गराउनुको कारण कांग्रेसी नेता कार्यकर्तासँगको डर हो ।
अधिकांश कांग्रेसी नेता कार्यकर्ता ‘रुख छोडेर अरु पार्टीको चिन्हमा भोट हालिन्न’ भन्छन् । प्रचण्डलाई यसैको चिन्ता हो, डर हो । गठबन्धनबीच सहमति भए पनि कांग्रेस नेता कार्यकर्ताले विगतमा दिएको बागी उम्मेदवारीबाट व्यहोर्नु परेको क्षतिबारे प्रचण्ड राम्रै जानकार छन् ।
कांग्रेसको राम्रो मत भएको क्षेत्रमा गठबन्धनका उम्मेदवार पराजित भएको पनि थाहा छ । त्यतिमात्र होइन, यसपटक पनि प्रचण्ड चितवन–३ बाटै निर्वाचन लड्ने तयारीमा थिए । तर, कांग्रेसी नेता कार्यकर्ताका कारण गोरखा सर्नुपरेको छ । त्यसैले पनि प्रचण्ड कांग्रेसी नेता कार्यकर्तासँग आश्वस्त छैनन् ।
कम्युनिष्ट पार्टीमा जस्तो प्रजातिन्त्रक पार्टीमा ‘चेन अफ कमाण्ड’ हुँदैन । प्रजातान्त्रिक अभ्यास भन्दै कांग्रेसले कतिपय बागीलाई पनि स्वीकार गर्दै आएकोबारे जानकार प्रचण्डलाई यसपाली पनि कांग्रेसबाट धोका हुनसक्ने चिन्ता छ । त्यसैले बारम्बार विगतमा भएको सहकार्य स्मरण गराएर प्रचण्ड कांग्रेसी नेता कार्यकर्तालाई निर्धक्क भएर हँसिया हथौंडामा मतदान गर्न प्रेरित गरिरहेका छन् ।
सत्यपाटी । ।