सुर्खेतको वीरेन्द्रनगर उपत्यकामा खानेपानीको संकट गहिरिँदो छ । सुर्खेत उपत्यका खानेपानी उपभोक्ता संस्थाले अहिले एक दिनको अन्तरमा उपभोक्ताको धारामा पानी पठाउँदै आएको छ । वीरेन्द्रनगरमा बर्षात्का समयमा ‘छेलोखेलो’ गरेर उपभोक्ताका धारामा पानी छल्किनुपर्ने थियो ।

तर, कर्णाली प्रदेशको राजधानी समेत रहेको उपत्यकाले खानेपानीको उच्च संकट व्यहोरिरहेको छ । बर्षेनि पहिरोले खानेपानीको मुख्य प्रशारण लाइन बगाउँदा उपत्यकामा खानेपानीको उच्च संकट हुने गरेको छ । अन्य समयमा समेत खानेपानीको हाहाकार हुने उपत्यकाको खोनपानीका लागि पहिरो थप चुनौति बनेको छ ।

पहिरोका कारण हरेक वर्ष पाइप लाइनसँगै खानेपानीका अन्य संरचनामा क्षति पुर्याउँदा सेवा प्रवाहमा चुनौती भइरहेको सुर्खेत उपत्यका खानेपानी उपभोक्ता संस्थाका संस्थाका अध्यक्ष कूलमणि देवकोटाले बताए । अध्यक्ष देवकोटाले यस बर्ष पनि पहिरोले मुख्य पाइप लाइनमा ठूलो नोक्सानी पुर्याएको बताए ।

‘पहिरोले खानेपानीका संरचना बिगार्दा बर्सेनि ठूलो क्षतिसँगै सेवा प्रवाहमा समस्या हुन्छ,’ उनले भने । झुप्रा खोलाबाट ल्याएको मुख्य प्रसारण लाइनमा पहिरोले क्षति पुर्याएपछि केही दिनयता उपत्यकाको खानेपानी वितरणमा कठिनाइ भइरहेको छ । असोज २ गते राति गएको पहिरोले वीरेन्द्रनगर–१३ स्थित भन्झ्याङमा १६ मिटर पाइप लाइन बगाएको छ ।

पहिरोले उक्त स्थानमा ३०० एमएमको डिआइ पाइप र अन्य संरचना भत्काएको छ । उक्त ठाउँमा अहिले एचडीपीइ पाइप जडान गरेर पानी ल्याउने प्रयास भइरहेको छ । मुख्य पाइप लाइन नै पहिरोले बगाएपछि १० दिनयता विकल्पका रूपमा संस्थाले खुर्सानीबारी खोलाबाट सुर्खेत उपत्यकामा पानी आपूर्तिको व्यवस्था मिलाएको छ ।

‘मुख्य प्रशारण लाइन मर्मत भइरहेको छ, मुख्य पाइप लाइन सुचारु नभएसम्मका लागि वैकल्पिक व्यवस्था गरेका छौं । उपभोक्तालाई खानेपानी पुर्याउन वैकल्पिक उपायका रुपमा केही दिनका लागि खुर्सानीबारी खोलाबाट पाइप लाइनमा पानी हालिएको छ,’ अध्यक्ष देवकोटाले भने, ‘त्यसबाट प्रतिसेकेन्ड ५० लिटर पानी आइरहेको छ ।’

प्रतिसेकेन्ड ८६ लिटर पानी आपूर्ति भइरहेको पाइपलाइन पहिरोले फाल्दा मर्मतमा मात्रै झन्डै पाँच लाख खर्च हुने देखिएको उनले बताए । भिरालो भू–बनोटबाट खानेपानीको लाइन ल्याइएकाले पहिरोले फालेका संरचना निर्माणमा प्रत्येक वर्ष पाँच–सात लाख रूपैयाँ खर्च हुने गरेको सुर्खेत उपत्यका खानेपानी उपभोक्ता संस्थाका अध्यक्ष देवकोटाले बताए ।

भिरालो जमिनका कारण बर्सेनि पहिरोले संरचनामा क्षति गर्दै आएको संस्थाका संस्थाका इन्जिनियर बालाराम तिवारी बताउँछन् । उनका अनुसार हाल क्षति भएको मुख्य प्रसारण लाइनको मर्मत कार्य सकिए पनि त्यसमा पानी सञ्चालन गर्न भने अझै केही दिन लाग्ने छ । मुहानमा समेत पहिरोले क्षति गरेको छ ।

त्यहाँसम्म मर्मतका लागि पुग्न र सामग्री ओसार्न पहुँच मार्गमा पनि ठाउँ–ठाउँमा गएको पहिरो पन्छाउने काम भइरहेको तिवारीले जानकारी दिनुभयो । ती सबै अवरोध हटाएर आगामी शुक्रवारसम्म मुख्य लाइनमा पानी हाल्ने तयारी छ,’ उनले भने । खानेपानीको संकट रहेकै बेला पहिरोले संरचनामा क्षति गर्दा सेवा प्रवाहमा चुनौती भएको उनले बताए ।

त्यसो त अन्य समयमा पनि सुर्खेत उपत्यकामा पर्याप्त खानेपानी छैन । यहाँ बढ्दो जनसङ्ख्यासँगै खानेपानीको सङ्कट चुलिँदै गएको छ । हिउँदमै पानीको हाहाकार हुन्छ । झन्डै तीन लाख जनसंख्या रहेको उपत्यकामा मागअनुसार पानी पुग्दैन । पहिले सुक्खा समयमा मात्रै खानेपानीको समस्या हुने उपत्यकामा अहिले बर्सातमै हाहाकार मच्चिन्छ ।

सुर्खेत उपत्यका खानेपानी संस्थाका अनुसार औसतमा प्रतिव्यक्तिले १२० लिटर दैनिक पानी खपत गर्ने हिसाबले उपत्यकामा दैनिक तीन करोड ३६ लाख लिटर पानी आपूर्ति हुनुपर्छ । बर्सात्का समयमा दैनिक एक करोड २७ लाख लिटर पानी आपूर्ति गर्नसक्ने क्षमताका मात्रै संरचना छन् । बर्सातमा औसत ४९ लाख लिटर पानी आपूर्ति हुन्छ ।

‘मौसम प्रतिकूलताका कारण संरचनाको क्षमताअनुसार पानी आपूर्ति हुँदैन, स्रोतमा पनि त्यसैअनुसारको पानी पर्याप्त हुन्छ । तर पूरै पानी आउनका लागि मौसम अनुकूल हुनुपर्छ,’ संस्थाका अध्यक्ष देवकोटाले भने । पहिरोको दीर्घकालीन रोकथाम र खानेपानी आयोजनाको नियमितताका लागि पहल थालिएको उनले बताए ।