पोखरा । बिरामी अचानक छटपटाउन थाले । उनीहरुको नाकमा अक्सिजन मास्क लगाइएको थियो । तर, उनीहरुले सहजै स्वास फेर्न सकिरहेका थिएनन् । अक्सिजन सिलिण्डरबाट चाहिने मात्रामा अक्सिजन प्रवाह हुन सकेन । त्यसपछि उपचाररत बिरामीहरु अचानक जुरुकजुरुक गर्न थाले । उनीहरुका आफन्त चिच्याउन, कराउन र दौडन थाले ।

डाक्टर गुहार्न थाले । ‘मेरो बिरामी मर्न लागिसक्यो, हेरिदिनुहोस भन्दै ।’ कतिपय बिरामीका आफन्तलाई अक्सिजन सिलिण्डर ल्याउन डाक्टरहरुले भनिरहेका थिए । त्यहाँ एक किसिमको भागदौड नै चल्यो । बिरामीका आफन्तले डाक्टर बस्ने कक्षको ढोका हान्न थाले । तर, डाक्टर बाहिर निस्केनन् । बिहीबार राति भएको यो घटना पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अस्पतालको आइसीयू वार्डको हो ।

अनि अनुभव सुनाउने चाहिँ सोही वार्डमा कोभिड संक्रमित भएर उपचाररत पोखरा मुस्ताङ चोककी एक सुत्केरी महिला हुन् । उनको अर्को बेडमा एक महिलालाई बिहीबार साँझ ९ बजेतिर ल्याइएको थियो । तर, १० बज्दा नबज्दै उनको अक्सिजन प्रवाह कम भयो । उनको उचालिएको शरीर एक्कासी ढल्यो । त्यहाँको अवस्था देखेर उनी आफैँ बेहोस हुने स्थितिमा पुगिन् । त्यो देख्न नसकेर उनी बाहिर गइन् ।

बाहिर केहीबेर बसेर आफ्नो बेडमा जाँदा ती महिला निर्जिव भइसकेकी थिइन् । उनको प्राणपखेरु उडिसकेको थियो । ‘त्यस्तो अवस्थामा कोही डाक्टर निस्केनन्, त्यहाँको अवस्था हेर्न नसकेर म बाहिर गएँ, पछि अक्सिजन नपुगेर मृत्यु भएको हो रे भन्ने थाहा पाएँ,’ ती महिलाले भनिन् । कोभिड संक्रमित भएर उपचाररत पर्वतको कुश्माका एक पुरुष पनि बिहीबार रातिको अवस्था निकै भयावह रहेको बताउँछन् ।

‘बोलाउँदाखेरि कोही डाक्टर नै आउँदैनन् । उनीहरु प्रहरीको सुरक्षामा बसिरहेका थिए । अक्सिजन अपुग होलाजस्तो हुनासाथ प्रहरी आउँदा रहेछन् । हिजोमात्रै दुइजनाको निधन भयो, त्योभन्दा चार पाँचदिन अगाडि पनि थप दुइजना अक्सिजन कम भएका कारण ज्यान गुमाएका रहेछन्,’ उनले भने । गएराति चाहिँ एकजना युवक आफ्नो बिरामीलाई गाह्रो भएपछि डाक्टरलाई बोलाउन गए । तर, डाक्टरले घरिघरि यहाँ नआउनुहोस् भन्दै जवाफ फर्काएको ती पुरुषले जानकारी दिए ।

ती युवा निराश हुँदै फर्के र सुस्कारे, ‘कर्म यस्तै रहेछ ।’ बिहीबार रातिको त्यो त्रासदीपूर्ण अवस्थामा ८ जनाको ज्यान गएको छ । ज्यान गुमाउनेमा एक सुत्केरी महिलासमेत छन् । जो सुत्केरी भइन्, तर आफ्नो बच्चालाई दुधसमेत चुसाउन नपाइ उनको ज्यान गयो । उनका आफन्तले यसलाई ‘सरकारी हत्या’को संज्ञा दिएका छन् । कोरोना संक्रमितको उपचार गर्ने प्रदेशकै ठूलो यही अस्पतालमा गएराति ती महिलासहित तीन जना बिरामीले चाहिने मात्रामा अक्सिजन नपाएर ज्यान गुमाउन पुगे ।

यो घटना अहिले देशव्यापी बनेको छ । त्यही रात थप पाँचजनाको ज्यान गएको अस्पतालका कोभिड फोकल पर्सन डा. शरदचन्द्र बरालले जानकारी दिए । के चाहिने मात्रामा अक्सिजन आपूूर्ति भएको भए ती बिरामीको ज्यान बच्न सक्थ्यो त ? डा. बराल भन्छन्, ‘बिरामीसँगै हामीलाई पनि राहत महसुस हुन्थ्यो ।’ अक्सिजन स्टक भएर बिरामीलाई नदिएको नभइ उद्योगबाट रातभरि नै अक्सिजन ल्याएर बिरामीलाई दिइरहेको उनले बताए ।

‘अक्सिजन स्टक आउट भएको होइन । तर, अक्सिजनको चाप चाहिँ बढि भएको हो,’ उनले भने । यो अस्पताललाई पोखरा अक्सिजन प्रालिले ग्यास आपूर्ति गर्ने गर्दछ । अहिले अस्पतालमा दैनिक ३५० सिलिण्डर खपत हुने गरेको छ । तर, बिहीबार केहीबेर विद्युत अवरुद्ध भएका कारण उद्योग बन्द भएको थियो । उद्योग बन्द हुनासाथ त्यसलाई पुनः सुचारु गर्न केही समय लाग्ने उद्योगका व्यवस्थापक लक्ष्मण ताम्राकारले जानकारी दिए ।

पछि विद्युत सुचारु भएपछि उद्योगले तत्कालै अक्सिजन उत्पादन थालेको र अस्पताललाई आपूर्ति गरेको उनले जानकारी दिए । उत्पादन सीमित र माग बढी भएका कारण हिजोको अवस्था आएको त्यसमा पनि विद्युत अवरोधका कारण क्षमता अनुरुप उत्पादन गर्न नसकिएको उनले बताए । उद्योगसँग पर्याप्त सिलिण्डर पनि नभएका कारण बाह्य जिल्लाका अस्पतालले सिलिण्डर पठाएर फिलिङ गरेर लैजाने गरेका छन् ।

यही घटनापछि शुक्रबार बिहानै प्रदेशका मुख्यमन्त्रीसहित कास्कीका प्रमुख जिल्ला अधिकारी, स्वास्थ्य निर्देशनालयका निर्देशक, अस्पतालका निर्देशक सहितको आकस्मिक बैठक बसेको थियो । उक्त बैठकले अक्सिजन आपूर्तिलाई नै व्यवस्थापन गर्नुपर्नेमा जोड दिएको बैठकमा सहभागी अस्पतालका निर्देशक डा. भरत खत्रीले जानकारी दिए । त्यसका लागि सकेसम्म छिटो अक्सिजन प्लान्ट खोल्नुपर्ने उनी बताउँछन् ।

अस्पतालमा यही आर्थिक वर्षमा सम्पन्न हुनेगरि अक्सिजन प्लान्ट स्थापनाको कार्य अगाडि बढेको छ । ठेकेदार कम्पनीले जर्मनीबाट सामान मगाउनुपर्ने भएका कारण ढिलाई भएको उनले बताए । यसबाहेक निजी कम्पनी बतास अर्गनाइजेसन तथा युएनडिपीले पनि अस्पतालमा अक्सिजन प्लान्ट राख्ने जानकारी उनले दिए । पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अस्पताललाई पनि चीनले पठाएका ३६ थान सिलिण्डर संघीय मन्त्रालयले पठाएको छ ।

अस्पतालको इमर्जेन्सी वार्ड नजिकै एउटा कुनामा १६ वटा निला सिलिण्डर लाइन मिलाएर राखिएको छ । चीनबाट प्राप्त यी सिलिण्डर आएदेखि त्यही वार्डको बाहिरपट्टि थन्किएर बसेका छन् । प्रयोगमा कहिले आउँछ भन्ने अन्योल नै छ । यसबाहेकका २० वटा सिलिण्डर भर्नकै लागि उद्योगमा पठाइएको छ । तर, ती भरिइएका छैनन् । कारण चीनबाट आएका ती सिलिण्डरमा ग्यास भर्ने उपकरण उद्योगसँग छैन । अस्पतालले किनेर पनि दिएको छैन ।

सिलिन्डरको नोजल फरक परेका कारण अक्सिजन भर्न नमिलेको उद्योगका व्यवस्थापक ताम्राकार बताउँछन् । ‘ग्यास भर्ने उपकरण मिलेको छैन, अस्पतालले किनेर दियो भने तत्कालै भर्न सकिन्छ, नत्र बाहिरबाट मगाउँदा चाहिँ कहिले हुन्छ भन्न सकिँदैन,’ उनले भने । यता अस्पतालको अक्सिजन व्यवस्थापनको जिम्मेवारी भूमिकामा रहेका विमल बरालले चाहिँ ग्यास भर्न मिल्ने नोजल उद्योगले नै किन्नुपर्ने बताए ।

नोजल नमिलेको सिलिण्डरमा भारतबाट नयाँ नोजल ल्याएर फेरे पनि उक्त सिलिण्डरमा अक्सिजन भर्न समस्या हुने र अस्पतालका रेगुलेटरमा राख्न पनि थप समस्या हुने बताइएको छ । अक्सिजन भर्न खोज्दा नोजल (सिलिण्डरको टुटी)मा समस्या देखिएकै कारण अस्पताल परिसरको भित्तामा सिलिण्डर थन्किएका छन् । ती सिलिण्डर पनि प्रयोग गर्न पाएको भए …… । (बाह्रखरी)