भारतले नेपाली भूमि लिपुलेक जानका लागि निर्माण गरिरहेको सडक ।

काठमाडौं । भारतले नेपाली भूमि लिपुलेक जाने सडकखण्ड निर्माण गर्दा गराइरहेको विस्फोटले नेपाली बस्ती जोखिममा परेको छ । भारतीय कब्जामा रहेको नेपाली भूमी लिपुलेक जाने बाटो बनाउँदा ठाउँठाउँमा भइरहेका विस्फोटले नेपाली बस्ती र भू–भाग जोखिममा परेको हो ।

व्यास गाउँपालिकाका अध्यक्षका निजी सचिव दिपक खातीका अनुसार भारतले गर्भादेखि माथिल्लो क्षेत्र र लिपुलेकबाट गरि दुई स्थानबाट बाटो निर्माण सुरु गरेको छ । भारतको धार्चुला हुँदै जाने बाटो बनिरहेको हो । जसका लागि भारतले हेलिकप्टरबाट निर्माण र विस्फोटक सामग्री ढुवानी गरिरहेको उनले बताए ।

केही दिनअघि व्यास गाउँपालिकाका अध्यक्ष दिलिपसिँह बुढाथोकी, दार्चुला तिकंर सडकखण्ड आयोजनाका प्रमुख अच्युत पन्तलगायतको टोलीले भारतले बनाइरहेको बाटोबारे अध्ययन गरेको थियो । गाउँपालिका अध्यक्षसहितको टोलीले भारतले आफ्नो भूमिबाट लिपुलेक जाने बाटो बनाउँदै गर्दा गराइरहेको विस्फोटले चट्टान उछिट्टिएर नेपालको बाटो ठाउँठाउँमा भत्काएको उनले बताए ।

भारतीय पक्षले गराएको विस्फोटबाट माल्पा, घाटिवगड लगायत नेपाली भू–भागमा व्यास गाउँपालिकाले बनाएको सडक भत्किएको छ । व्यास गाउँपालिकाका अध्यक्षका निजी सचिव खातीले भने, ‘ठाउँठाउँमा चट्टान महाकाली नदीमै खसेका छन् । कतिपय स्थानमा त महाकाली नै थुनिने खतरा छ । महाकाली थुनिएको अवस्थामा दार्चुलावासीले ठूलो क्षति बेहोर्नुपर्ने अवस्था छ ।’

भारतले नेपाली भूमि लिपुलेक जानका लागि निर्माण गरिरहेको सडक ।

भारतीय पक्षले बनाइरहेको बाटो र त्यसबाट पर्ने असरबारे केन्द्र सरकारलाई समेत जानकारी भइसकेको छ । केही दिनअघि भारतले नेपाली भूमि कालापानी, लिपुलेक र लिम्पियाधुरालाई समेटेर नयाँ नक्सा जारी गरेको थियो । नक्सा जारी गरेपछि नेपालमा व्यापक विरोध भएको थियो । सरकारले कूटनीतिक पहलमार्फत् विवाद सुल्झाउने बताइँरहदा लिपुलेक जाने बाटोबाट नेपालले थप क्षति बेहोर्नुपर्ने सम्भावना बढेर गएको छ ।

त्रिदेशीय नाकामा सुरक्षा उपस्थिति खोइ ?

कालापानी, लिम्पियाधुरा र लिपुलेक क्षेत्र दार्चुलाको व्यास गाउँपालिकामा पर्छ । व्यास गाउँपालिकाले त्रिदेशीय नाकामा राज्यको उपस्थिति हुनुपर्ने माग गर्दै आएको छ । गाउँपालिका अध्यक्ष दिलिपसिँह बुढाथोकी आफूहरुले सशस्त्रको वीओपी (बोर्डर आउट पोस्ट) स्थापनाका लागि २० रोपनी जमिन दिने निर्णय गरिसक्दा पनि फाइल केन्द्रमा गएर थन्किएको बताए ।

उनले दुई देशबीच कूटनीतिक रुपमा समस्याको समाधान गर्नु आवश्यक रहे पनि नेपालले सो क्षेत्रमा सुरक्षा उपस्थिति अनिवार्य गर्नुपर्ने बताए । गाउँपालिकाले पटक–पटक सडक विस्तारको मागसमेत गर्दै आएको छ । सीमा सुरक्षाको मुख्य जिम्मेवारी बोेकेको सशस्त्र प्रहरी बलले सरकारले सबै व्यवस्थापन गरे आफूहरु कालापानी क्षेत्र गएर सुरक्षा दिन तयार रहेको बताए ।

तर, सरकारले त्यसबारे ठोस निर्णय गर्न सकेको छैन । दार्चुला सदरमुकाम खलंगाबाट व्यास गाउँपालिकाको कार्यालयसम्म मोटरसाइकल गुड्ने बाटो भने पुगेको छ । तर बिरामी, आकस्मिक दुर्घटना, सुत्केरी, प्राकृतिक प्रकोप लगायतका समस्यामा भने निकै असहज हुने गरेको स्थानीयको अनुभव छ ।