धनबहादुर भण्डारी । डडेल्धुरा । विगतमा परम्परागत रूपमा धान र मकै लगाउने कृषक अहिले आलुलाई मुख्य बालीका रूपमा लगाउन थालेका छन् । परम्परागत रुपमा लगाइने मकै र धान खेती जगंली जनावरले नष्ट पार्नाका साथै न्यून आम्दानी हुन थालेपछि उनीहरुले आलुलाई मुख्य बालीका रुपमा लिन थालेका छन् ।
जिल्लाका कृषकका लागि आलु मुख्य आयस्रोतका रुपमा रहेको छ । आलु नगदे तरकारी बाली हो । आलु बिक्री गरी कृषकले वार्षिक रु एक लाखदेखि रु १० लाखसम्म आम्दानी गर्दैआएका छन् । सिँचाइको सुविधा नहुँदा बाँझो रहने यहाँका खेत अहिले आलु खेतीले हरियाली भएका छन् । अशिग्राम गाउँमा मात्रै कृषकले आलु बिक्रीबाट वार्षिक रु एक करोडभन्दा बढी आम्दानी गदैआएका वडाध्यक्ष चेतराज भट्टले बताए ।
जिल्लाका उच्च पहाडी भेगका बासिन्दाले अर्गानिक आलु उत्पादन गरी मनग्य आम्दानी गर्दै आएका छन् । वन जगंलमा पाइने स्याउला सोत्तरको रुपमा प्रयोग गरी गाईगोरुको मलमूत्रबाट तयार गरिएको मल मात्रै खेतबारीमा हाल्ने गरेको भट्टले बताए । मलमूत्रबाट नै तयार पारिएको विषादी प्रयोग गर्ने गरेको अजयमेरु–१ का कलावती भण्डारीले बताए ।
गन्यापधुराको भात्काँडा, साहुखर्क, जर्मना, लेक तथा अमरगढी नगरपालिका–१ तडिवाटा, मालम, मडुवा, मौरडा, वडा नं २ भेल, मतरगाउँ, कारिगाउँ–३ घटाल, साउनगाउँ, चमसाल, चिरकिट्ट–७ सल्लागाउँ, अनानरखोली, भालुमारे–८ टाटार र आलिताल गाउँपालिकाको गंखेत, हगुलटे, गैरा लगायत ठाउँमा कृषकले सयौँ रोपनीमा आलु खेती गरी पर्याप्त आम्दानी गर्दैआएका छन् ।
अजयमेरु गाउँपालिको समैजी, अजयमैरु, भद्रपुर लगायतका क्षेत्रका कृषकले पनि आलु खेतीबाट वार्षिक मनग्य आम्दानी गरिरहेका शिखरसमैजी बचत तथा ऋण सहकारी संस्थाले जनाएको छ । आलु खेतीका लागि थोरैै सिँचाइका साथै जंगली जनावरले पनि कम क्षति पु¥याउने भएकाले कृषक यसतर्फ आकर्षित भएका हुन् । आलु खेती गर्न थालेका कृषकले एउटा याममा रु दुई लाखभन्दा बढी आम्दानी गर्न थालेका छन् ।
बाह्र वर्ष अघि जर्माना लेकमा आलु खेती गर्दै आएका पदमबहादुर बोहराले शुरुवातमा दुई क्विन्टल आलुको बीउ रोपेका थिए । हाल उनले करीब १५ क्विन्टल आलुको बीउ लगाएका छन् । प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण आयोजनाले अनुदानमा बीउ दिन थालेपछि १५ क्विन्टल बीउ लगाएको उनको भनाइ छ । ‘पहिले पाँच–सात क्विन्टल लगाउँदा वार्षिक रूपमा खर्च कटाएर रु एक लाखसम्म फाइदा हुन्थ्यो,’ उनले भने, ‘यस वर्ष रु आठ लाखदेखि रु १० लाखसम्म आम्दानी हुने विश्वास छ ।’
उनले मकै लागाउने खोतबारीमा विगत वर्षदेखि आलु खेती गर्दै आएका छन् । पहिला मकै रोपेर पाँच–छ क्विन्टल फले पनि भालु, बँदेललगायत जनावरले खान थालेपछि आलु खेती गर्न थालेको भोजराज महता बताउँछन् । उनले आलुखेती गर्न थालेको चार वर्ष भयो । महताले यस वर्ष २० क्विन्टल आलुको बीउ रोपेका छन् । उत्पादित आलु प्रतिक्विन्टल रु तीन हजारमा बिक्री हुन्छ ।
प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाअन्तर्गत उक्त क्षेत्रलाई आलु उत्पादनका लागि सुपर जोन क्षेत्र घोषणा गरेपछि कृषक आलु खेतीतर्फ आकर्षित भएका गन्यापधुरा गाउँपालिकाका अध्यक्ष नवल मल्लले बताए । सुपर जोन कार्यक्रमअन्तर्गत आलु उत्पादनका लागि कृषकले आर्थिक तथा प्राविधिक सहयोग पाउन थालेका छन् । अहिले अमरगढी, आलिताल र गन्यापधुराका कृषकले आलुलाई आफ्नो मुख्य बालीका रूपमा अगाडि बढाएका छन् ।
जिल्लाका अन्य क्षेत्रका कृषकले पनि आलुलाई मुख्य पेशाका रुपमा लिन थालेका छन् । आलु जिल्लामा तीन पटकसम्म फल्ने गरेको जिल्ला कृषि विकास कार्यालयका वरिष्ठ कृषि विकास अधिकृत दिबहादुर विष्टले बताए । ‘तीन–तीन महिनाको फरकमा आलु उत्पादन गर्न सकिन्छ,’ उनले भने । रासस